Beter af bij de radioloog
Fiek van Tilborg is radioloog in het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis Tilburg en als voorzitter van de NVvR-werkgroep echografie betrokken bij kwaliteitsvraagstukken echografie.
Naar aanleiding van het artikel ‘Echografie met rendement’ in Arts en Auto 06 stel ik u de volgende vraag. Naar wie zou u zelf gaan als u een echo van de buik nodig had? De huisarts of de radioloog? Wellicht hoeft inderdaad voor de echo bij de huisarts het eigen risico niet te worden aangesproken. Het belangrijkste aspect dat echter over het hoofd wordt gezien is het verschil in kwaliteit. Ik heb het dan niet over een echo om een blaasretentie vast te stellen, zoals ook genoemd in het artikel, maar een echo vanwege bijvoorbeeld buikpijnklachten.
Er zijn vele redenen waarom een echo uitgevoerd door een huisarts maar zeer moeilijk een vanuit radiologisch oogpunt, aanvaardbaar kwaliteitsniveau kan bereiken. Ik noem er enkele. Ten eerste de opleiding. Echografie is een belangrijk deel van de vijf jaar durende opleiding tot radioloog. In het begin van de opleiding wordt de assistent ‘op de echo’ maandenlang intensief gesuperviseerd. Maar ook later in de opleiding kun je altijd een collega-radioloog laten meekijken in geval van twijfel.
Daarnaast is de kruisbestuiving tussen de verschillende onderzoeken een wezenlijk onderdeel van de radiologie, in de opleiding maar ook als je al lang radioloog bent; je snapt het beeld van een afwijking op echo beter als je dergelijke afwijking op CT hebt gezien. Op CT zie je meer als je het MRI-beeld kent. Kenmerken van een ziekte betreffen vaak zowel MRI, CT, PET als echo. Je vormt een ‘multimodaliteitsbeeld’ van de menselijke anatomie en van de afwijkingen.
Feedback is oneindig belangrijk voor continue kwaliteitsverbetering
Oneindig belangrijk voor een continue kwaliteitsverbetering is het krijgen van feedback. Dit krijgt een radioloog bijvoorbeeld door aanvullend radiologisch onderzoek te zien, door collega-radiologen, contact met de behandelend arts, het bijwonen van zeer talrijke besprekingen en multidisciplinair overleg, registratie van missers en complicaties, bevestiging van juiste diagnoses, leren van foute diagnoses, enzovoort.
Op onze afdeling radiologie passeren elke maand meer dan vierhonderd ‘huisarts-patiënten’ voor een echo, aangevraagd door tweehonderd verschillende huisartsen uit de regio. Voor veel klachten wordt geen (‘objectiveerbare’) verklaring gevonden en zo blijkt dat veel van de echo’s door huisartsen aangevraagd ‘normaal zijn’. Juist daarom is het van belang dat de expertise geconcentreerd wordt, zodat ook iets minder vaak voorkomende en subtiele afwijkingen herkend en goed geïnterpreteerd worden. Dit is van belang bij reële afwijkingen maar minstens even belangrijk om ervaring te krijgen met onbelangrijke toevallige vondsten.
Daarnaast zijn er op een afdeling radiologie allerlei technische en logistieke randvoorwaarden die belangrijk zijn voor het totale proces. Bijvoorbeeld de opslag en dus brede beschikbaarheid van beelden. Dit houdt in dat je je toetsbaar opstelt (‘iedereen’ kan ze zien). Niet alleen opslaan voor de korte termijn maar ook over tien jaar. Ook is het van belang andere eerder uitgevoerde onderzoeken te kunnen zien en interpreteren.
Radiologie is een vak, net als huisartsgeneeskunde. Laten we continu ons best doen om goed samen te werken met respect voor elkaars sterke punten. Voor veel zaken zal ik naar de huisarts gaan, maar voor die echo vraag ik een radioloog.
1 reactie
Substitutie naar eerstelijnszorg is een must maar kan niet zonder de expertise van de radioloog.
Medisch Beeldvormings en Bestralingsdeskundige (MBB-er) is een hoogwaardig opgeleide zorgprofessional die de connectie kan zijn tussen de (goedkopere) eerstelijnszorg en de specialistische tweedelijnszorg
Als bijna afgestudeerde master zorgtrajectontwerper is de triple aim aanpak waarbij het effect voor patiënt, zorgprofessional en organisatie gezamenlijk het hoogst haalbare op moet leveren voor de zorg rondom echo-onderzoeken, onderwerp van mijn afstudeerproject. Het kiezen van dit onderwerp is net als in uw artikel gebaseerd op zorg over de kwaliteit van de echo-onderzoeken in de eerstelijnszorg. Decentralisatie van echo-onderzoeken bij huisartsen, fysiotherapeuten, sportartsen en overigen dragen bij aan kwaliteits- en kennisverlies van deze echo-onderzoeken. In onderstaande schrijven wil ik kort mijn bevindingen uiteenzetten. Voor mij lijkt dit een haalbare keuze die gemaakt kan worden waarbij de expertise van de radioloog zeker nodig is. Een keuze waar ik als zorgtraject-ontwerper mij hard voor zou willen maken door de samenwerking op te zoeken van huisarts, MBB-er, radioloog en zorgverzekeraar.
De huisarts voelt zich verantwoordelijk voor patiënten met stress rondom de uitslag en wachttijd en wil daarom het echo-onderzoeken naar de eerstelijnszorg halen. Het echo-onderzoek naar de eerstelijnszorg halen sluit aan bij de substitutie van tweedelijns- naar eerstelijnszorg die in volle gang is. Deze veranderingen zijn vooral gericht op het efficiënter maken van de zorg. Ook echo – onderzoeken vanuit de afdeling radiologie zijn aan het verschuiven naar de eerstelijns zorg. De Medisch Beeldvormings en Bestralingsdeskundige (MBB-er) is een hoogwaardig opgeleide zorgprofessional op het gebied van beeldvormende technieken. Daarmee lijkt de MBB-er uitermate geschikt om het gat van arbeid van bovengenoemde verschuiving op te vullen. Richtlijnen voor splitsing van specialistische echo-onderzoeken en algemene echo-onderzoeken op het gebied van abdomen, vaten en musculoskeltal ultrasound is hierbij een belangrijke stap waarbij hiervoor een taak bij de NVvR ligt. De huisarts zal op de hoogte moeten zijn van deze richtlijn en op die manier een gefundeerde keuze kunnen maken tussen het echo-onderzoek in de eerstelijns- of in de tweedelijnszorg. De MBB-er zal door middel van klinisch redeneren een verslag moeten schrijven en de zorgvraag van de aanvrager kunnen beantwoorden en bespreken. Tevens zal in de eerstelijn bij twijfel over de resultaten van het echo-onderzoek overleg plaats vinden met de radioloog. In enkele gevallen zal doorsturen naar afdeling radiologie hierbij een optie zijn waarbij het echo-onderzoek opnieuw gemaakt zal worden en beoordeeld door de radioloog met al zijn expertise. Op deze manier kan een betrouwbare schakel gelegd worden tussen de eerstelijns – en tweedelijnszorg.
mariette raadsen
6 augustus 2015 / 13:42