Kwaad doen
Helaas valt in ziekenhuizen steeds minder poëzie te vergaren. Wie in dat opzicht inspiratie wil opdoen, kan echter nog wel terecht in het medisch jargon. ‘Primum non nocere’ is zo’n klinkende uitdrukking met een magische uitstraling. Niet-latinisten lezen op Wikipedia:
Primum non nocere (ten eerste geen kwaad doen, in ieder geval geen kwaad doen) is in het medisch jargon een advies dat artsen steeds in gedachten moeten houden, vooral als ze de keuze hebben tussen handelen, met onzeker resultaat, en afwachten.
Wanneer elke dokter dit dagelijks in de praktijk zou brengen, zouden andere bezuinigingsmaatregelen weleens overbodig kunnen zijn.
Het lijkt mij een goed idee om ‘Primum non nocere’ ook van toepassing te laten zijn op de communicatie tussen arts en patiënt. Een door mij zeer gewaardeerde collega verloor flink van zijn glans toen hij mij voorhield dat ik functioneerde als ‘een oud mannetje’; die uitspraak achtervolgt mij nog steeds. Recentelijk kampte mijn echtgenote met een wekenlange forse luchtweginfectie. Uitgerekend tijdens het consult werd ze overvallen door een onbedaarlijke hoestbui, waarbij zij het hevig benauwd kreeg. “Dit is hyperventilatie”, reageerde de collega bijna geagiteerd alsof het om een verwijt ging, terwijl de patiënte naast mij naar adem snakte; “u moet wat beter op uw ademtechniek letten.” Wedden dat mijn vrouw nooit meer naar deze dokter gaat?
Ik denk dat veel dokters zich nauwelijks of niet bewust zijn van het kwaad, dat zij – verblind door hun routine – patiënten kunnen berokkenen. Deels heeft dat betrekking op hun handelen. Voor veel 60-plussers is het verwijderen van amandelen hun eerste jeugdherinnering en deze is niet zelden traumatisch van aard. De impact van minder goed verlopen onderzoeken zoals scopieën kan van een patiënt een zorgmijder maken. Maar dat ontdek je pas wanneer je er als huisarts expliciet naar vraagt, want mensen praten er niet graag over. Maar ook de communicatie kan de boosdoener zijn. Iets zeggen zonder de patiënt aan te kijken, waardoor je ziet hoe iets overkomt, beschouw ik als een kunstfout: de menselijke blik wordt in de medische branche nog zwaar onderschat. Wat de dokter zegt wordt onder een vergrootglas gelegd. Na vele jaren herinneren patiënten zich nog vlijmscherp een botte of anderszins ongepaste opmerking van een arts.
Wanneer u het nieuwe jaar met goede voornemens bent begonnen kan deze er misschien nog wel bij: ‘Primum non nocere’. En wat mij betreft mag het dan elke dag nieuwjaar zijn.
