Met hoop in je hart

Het was een heftige week. Een genie liet het leven, en prompt leek zijn geest in de atmosfeer opgegaan: soms sneeuwt het in april. De arrestatie van Ebru Umar riep vurig debat op, en vestigde onze aandacht alweer op breuklijnen in onze samenleving. De vreugde van de koude Koningsdag die de warmste ooit bleek, werd dezelfde dag teniet gedaan door de tragische dood van een 3-jarige peuter. Ondertussen stapte Trump stevig door richting de Republikeinse nominatie, won extreem-rechts in Oostenrijk, en vlogen Labour MPs in Engeland elkaar in de haren over vermeend antisemitisme.

Aan alle kanten lijken de gemoederen steeds sneller en feller verhit te raken. En in alle gevallen gaat het om zaken die er echt toe doen: vrijheid van meningsuiting, nationale identiteit, soevereiniteit, schuld en verantwoordelijkheid. Zulke zaken doen een tegenstrijdig beroep op de mens: kleur bekennen, en het hoofd koel houden. Twee relevante citaten:

“The hottest place in Hell is reserved for those who remain neutral in times of great moral conflict.”

“Man must evolve for all human conflict a method which rejects revenge, aggression and retaliation. The foundation of such a method is love.”

Ze lijken in tegenstrijd. Toch zijn beide afkomstig van één man: Martin Luther King. Kun je kleur bekennen, en toch je medemens blijven liefhebben?

De week was voor mij nog wel hoopvol begonnen: in Buitenhof discussieerden Trudy Dehue en de nieuwe voorzitter van de NVvP, Damiaan Denys. Wat ik zag was – in tegenstelling tot eerdere afwijzende reacties naar Dehue vanuit de beroepsgroep – een genuanceerd gesprek, waarin niet om de complexiteit van diagnostiek en wetenschappelijk onderzoek heen gedraaid werd, en beide deelnemers niet met kant en klare oplossingen (die niet bestaan) over het complexe vraagstuk van agressie en antidepressiva kwamen.

Toch volgde verdeeldheid op twitter: Dehue zou empathie ontberen met lijders aan (echte) depressies, antidepressiva zouden gevaarlijke middelen zijn die zo snel mogelijk van de markt moeten. Ik werd verleid een pinnige tweet te versturen. Een blik op de timeline leerde me dat gewaardeerde collega´s iets anders hadden gezien dan ik.

[Tweet “. @drAlanRalston zag afgelopen week een NVvP-voorzitter die respectvol het debat aanging. Daar kreeg hij hoop van”]

Ik dacht: tijd voor een blog, en pakte Dehue’s Depressie-epidemie er nog eens bij. Voor mij primair een maatschappijkritisch en wetenschapsfilosofisch boek. Maar onder de nodige vakgenoten impopulair, en gezien als een aanval op het depressiebegrip (en in extensio de psychiatrie) zelf. Ik zag dat nooit zo, het lijkt mij veeleer dat ze de pijlen richtte op bad science, en laakbare beïnvloeding en belangenverstrengeling van de wetenschap door o.a. commercie. Ze lijkt mij eerder een bondgenoot dan een vijand. Maar toen ik het boekje nu opraapte, las ik op de achterflap: “Praten de hulpverlening en de farmaceutische industrie ons psychische stoornissen aan?” En ik dacht: Tja, ik kan me wel voorstellen dat als je dáár start, je het boek misschien anders leest. Dat je je onterecht beschuldigd voelt, en dat je niet wilt dat wat jij ziet als een nuttig en soms levensreddend middel, in twijfel getrokken wordt. En dat je dan ten strijde trekt wellicht, de ander wegzet, je distantieert. Toch blijf ik dat laatste als een zwaktebod zien.

Midden in deze week werd in Engeland uitspraak gedaan over de zaak van de 96 van Hillsborough. Een tragedie en zwarte bladzijde voor diverse geledingen van de Engelse overheid, die ten behoeve van eigen belangen een gecoördineerde aanval op eigen burgers pleegden en jarenlang volhardden in leugens. Voor veel minder zou een mens zich cynisch afwenden van alle politiek, zich afzonderen en terugtrekken. Bij minder dan wat Liverpool de afgelopen decennia heeft moeten verdragen, zijn gemeenschappen uit elkaar gevallen. Maar 27 jaar lang hielden de familieleden en vrienden van de overledenen vol. Wetend dat de staat hen had mishandeld, gingen ze toch de strijd aan binnen de wettelijke kaders van diezelfde staat. Wat een morele kracht moet dat gekost hebben! Ongebroken hieven ze na hun overwinning het beroemde clublied aan: ‘Walk on, walk on, with hope in your heart…’ Een monument voor de kracht van gemeenschap: gedeelde overtuiging, doorzettingsvermogen en misschien niet eens vertrouwen in het recht, maar vooral vertrouwen in elkaar.

Ik zag afgelopen week een voorzitter van mijn vereniging die respectvol het debat aanging, onzekerheden en onduidelijkheden durfde te benoemen, maar ook vertrouwen uitstraalde in het vak zelf, en de onderliggende professionele waarden. Wat zoveel betekent als: ik heb vertrouwen in mijn mensen. En samen staan we sterk genoeg om kritiek met open vizier aan te gaan. Daar kreeg ik nou hoop van.

Een nog veel meer omstreden figuur zal binnenkort optreden bij het jubileum van het geneesmiddelenbulletin: Peter Gøtzsche. Pikant. Ik las dat de NVvP was gevraagd een spreker te leveren voor dit congres, om het debat aan te gaan. Een lakmoesproef voor het vermogen van mijn vakvereniging, om ook met iemand met wie je het hartgrondig oneens bent, en waar je wellicht woedend op bent, in gesprek te gaan. Ik zie ernaar uit.