Spotify en de gezondheidszorg

Het zat er al langere tijd aan te komen, en afgelopen week was het dan zo ver. Amazon gaat, voorlopig nog alleen in de VS, van start met een nieuwe vorm van dienstverlening, waar bij je voor een vast bedrag, van 9,99 dollar per maand, onbeperkt kunt lezen in ruim 600.000 titels. Een soort van ‘Netflix voor e-books’, schreven de meeste media naar aanleiding van dit nieuws. En dat klopt ook eigenlijk wel: in die zin, dat voorlopig nog maar moet worden afgewacht hoe compleet, en hoe goed qua samenstelling, die digitale boekenlijst zal blijken.

Vooralsnog bestaan hier best wat twijfels over, precies zoals ik die zelf heb over Netflix. Toevallig ben ik sinds net één week (proef)abonnee, maar mijn eerste indruk is dat het aanbod van films en tv-series bij Netflix van duidelijk minder inhoudelijk niveau is dan dat van een betaalzender als Film1. Die laatste kost per maand bijna twee keer zo veel als de € 7,99 die Netflix in Nederland vraagt, maar hier krijg je dan ook heel veel voor terug, ook als liefhebber van de betere film.

Wil dat nieuwe Amazonproject echt wat worden, en dat gaat vroeger of later vast ook wel gebeuren, dan zal dit denk ik niet volgens het Netflixmodel zijn, maar eerder volgens dat van Spotify. Daar vind je pas écht een compleet en hoogwaardig aanbod waaraan nauwelijks nog te verbeteren valt. Een aantal grote muziek-acts wilde aanvankelijk nog niet meedoen, maar de afgelopen periode zijn die bijna allemaal stuk voor stuk bijgedraaid, kozen eieren voor hun geld en sloten zich bij Spotify aan, zoals Pink Floyd, Metallica en Led Zeppelin. Zodat van de echt ‘groten’ in de rockmuziek nu eigenlijk alleen nog The Beatles en AC/DC ontbreken.

Voor de consument, in dit geval de liefhebber van goeie muziek, en in mindere mate ook die van films en series, zijn dit steeds mooiere tijden. Voor 5 euro per maand álle muziek die je maar wilt streamen en horen – het lijkt nog steeds te mooi om waar te zijn. Maar het ís waar, en dus echt heel mooi – behalve dan voor de producenten. Want door makers van, vooral nieuwe, muziek wordt juist steen en been geklaagd. Over hoe Spotify, net als vergelijkbare diensten, de markt voor cd’s heeft weggevaagd, en zelf extreem lage vergoedingen betaalt voor het streamen van een nummer.

Met een Spotify-voor-boeken zal dit niet anders gaan: goed voor lezers, slecht voor schrijvers. Ook de boekenwereld is onherkenbaar aan het veranderen, door een combinatie van onstuitbare economische en technologische trends. En nu al kunnen we steeds vaker lezen, zoals hier en zoals hier, hoe naïef het is om te verwachten dat je als schrijver van boeken, als je niet behoort tot een heel kleine elite van bestseller-auteurs, via het klassieke systeem van auteursroyalty’s nog een beetje een fatsoenlijk inkomen kunt verdienen.

Ook buiten de wereld van gedigitaliseerde cultuur en entertainment is het model van ‘all-you-can-eat tegen een vaste prijs’, structureel in opmars. Zoals in de meest letterlijke zin in de horeca: in steeds meer restaurants, in elk geval binnen een bepaald segment. En natuurlijk in de vakantie- en hotelbranche, waar steeds meer all-inclusive gaat. En ook daarvan weten we, en kunnen we soms ook zelf best waarnemen, als we daar tenminste wat oog voor willen hebben, dat het daar aan kant van de aanbieders vaak hard vechten is om een fatsoenlijke beloning. Met flinterdunne exploitatiemarges, en met heel lage lonen voor een groot deel van het personeel.

Maar komt dit nou ook door dat ‘all-you-can-eat’-model zélf? (Zoals vooral door boze makers van muziek zo stellig wordt gevonden.) Of ligt dit complexer, en zijn nog andere, achterliggende en belangrijker factoren in het spel?

Ik denk: het laatste. Al was het alleen al omdat ik in elk geval één branche ken die zelf ook op een soort van ‘Spotify-model’ gestoeld is, maar waar met de verdiende inkomens echt niks mis is. En dat is: de gezondheidszorg. Ook daar betaal je als klant een vast bedrag, namelijk de premie voor je (basis)verzekering plus de inkomensafhankelijke premie. In ruil waarvoor je, in elk geval bij medische noodzaak, ‘onbeperkt’ gebruik mag maken van het beschikbare aanbod.

Wat zijn dan precies wél die factoren die het in de ene branche/professie wel en in de andere niet steeds moeilijker maken om zelfs maar een modaal inkomen te verdienen? Dat zal ik in mijn volgende blog onderzoeken. Een paar antwoorden op die vraag denk ik al te hebben, maar door gebrek aan ruimte zout ik die nog een week op.

Met wel alvast twee kanttekeningen. Ten eerste: niets is eeuwig, zeker niet in de tijd van nu, en als we vaststellen dat op dit moment de verdiende inkomens in de zorg niet breed en structureel onder druk staan, dan is dit een momentopname – zonder garanties voor de toekomst. En ten tweede: als u intussen zelf ideeën of suggesties heeft die mijn bovenstaande vraag kunnen helpen beantwoorden, dan zijn die natuurlijk welkom.