Afscheid van een vluchteling
Ping, 14.23 uur: een appje van onze Syrische vluchteling Nourhan: “Beste Ignace, Ik heb gisteren mijn paspoort gekregen. Mijn vliegt naar Libanon nog niet bekend? Hartelijke groet.”
Een bizar idee: afscheid nemen van iemand die je nooit meer terugziet. Wat is het verschil met iemand die doodgaat? Nourhan is niet ziek, integendeel: hij is kerngezond. Je zou dit afscheid eerder moeten vergelijken met iemand die wordt geëxecuteerd. Dat Nourhan door kogels om het leven kan komen, is overigens zeker niet uitgesloten. Wat als de Syrische geheime dienst in Nourhan een spion voor het Westen ziet en hem te grazen neemt? Of wanneer hij door één van de vele rebellengroeperingen wordt neergeknald? En wat als hij deserteert omdat het leven als soldaat in het Syrische leger hem bitter tegenvalt? Nourhan gelooft heilig in het voortbestaan van zijn ziel.
Wanneer Nourhan naar Mongolië, hartje Afrika of het Amazonegebied – allemaal wensen van hem – zou vertrekken, had ik minder moeite met dit afscheid gehad. Nu hij in Syrië gaat vechten zal hij nooit meer in Europa worden toegelaten. De laatste twee jaar werd mij steeds duidelijker dat Nederland geen thuisland voor hem is en ook nooit zal worden. Ondanks zijn dochtertje van nog geen vier maanden, dat nu zonder biologische vader moet opgroeien. Toen Nourhan eerder dit jaar zijn inburgeringsdiploma haalde, deed hem dat niets. Helemaal niets. ‘Ik begrijp niemand,’ zei hij mij. Op wie sloeg dat eigenlijk? Ooit leerde ik hem het verschil tussen ‘verstaan’ en ‘begrijpen’.
Nu hij in Syrië gaat vechten zal hij nooit meer in Europa worden toegelaten
Over ruim een jaar zou Nourhan de Nederlandse nationaliteit kunnen krijgen maar geen haar op zijn hoofd die daaraan denkt. In dat hoofd spoken andere dromen: vechten voor een veilig en vrij Syrië. Al heel snel na zijn komst naar Nederland werd mij duidelijk dat Nourhan zich geen strobreed in de weg laat leggen wanneer het gaat om het realiseren van zijn dromen. Vanaf onze eerste, volstrekt toevallige ontmoeting was ook duidelijk dat onze levenspaden zich ooit weer zouden scheiden. Je kunt je afvragen – ik vraag mij dus af – waarom dit afscheid zo veel pijn doet?
Voor nog geen 200 euro vlieg je naar Libanon en vanuit Schiphol vertrekken er voldoende vluchten. En wie weet vindt Nourhan voor een paar tientjes een vlucht vanuit Brussel of Charleroi? Daar is hij heel slim in. Zijn vertrek kan een kwestie van een paar dagen zijn, eerder dan van een paar weken. Ik weet niet wat hij nog in Nederland moet regelen. Ruim een maand geleden hebben we al afscheid van hem genomen. Hoe zinvol is het om na dit afscheid nogmaals afscheid te nemen zoals je doet van iemand die net is vertrokken en nog even terugkomt omdat hij iets is vergeten?
Maar ik heb nog wat voor onze Syrische vluchteling die binnenkort geen vluchteling meer zal zijn. Tot de schaarse spullen die Nourhan uit Syrië had meegenomen, behoorde een vrijwel volgetekend schetsboek. Dat ging overal mee naar toe. Ik herinner mij nog zijn anatomische tekeningen. Zo leerde hij tekenen op de kunstacademie in Damascus. Zijn grote voorbeeld was Leonardo da Vinci. Op een fietstocht vanuit Vught naar Den Bosch is Karim dat schetsboek kwijtgeraakt. Voor op terugreis naar Syrië krijgt hij van mij een nieuw schetsboek. Met achterin ons adres in de hoop dat hij ons niet vergeet. Doden doen dat altijd, levenden soms niet.
