Appeltjes voor de dorst

De eeuwenoude, traditionele cider heeft gezelschap gekregen van een nieuwe generatie appelwijnmakers. Het aanbod van stijlen en smaken is daarmee flink verbreed. Ook Nederlandse appels en peren eindigen steeds vaker in de fles.

Tekst: Han Sjakes | Beeld: Shutterstock

De laatste tien à vijftien jaar is de wereld van de alcoholische dranken behoorlijk in beweging. Het begon met de onbevangen, creatieve en eigenzinnige benadering van een nieuwe generatie bierbrouwers. Het aantal onafhankelijke ‘craft beer’ brouwerijen in Nederland is sinds 2011 toegenomen van 24 tot meer dan 750. De meest voor de hand liggende verklaring hiervoor is dat zowel de grondstoffen als de benodigde apparatuur veel beter beschikbaar zijn.

Het succes van de nieuwe bieren inspireert de producenten van andere drankcategorieën, waaronder die van cider. Dankzij de belangstelling voor cider bij jonge ondernemers in diverse delen van de wereld hebben de traditionele ciderlanden als Frankrijk, Spanje en Zuid-Engeland gezelschap gekregen van onder andere Estland, Polen, Duitsland, Zweden, Letland, de VS en Nederland.

Beschadigd fruit

Wouter Bijl was dertien jaar geleden een van de eersten in Nederland die een importbedrijf oprichtte voor cider. Inmiddels maakt hij de drank ook zelf. Voor zijn Lightship Cider gebruikt hij appels en peren van zeldzaam – en voor de grootschalige handel onrendabel – geworden hoogstamboomgaarden in de polder ten zuiden van Rotterdam. Tevens gebruikt hij fruit dat het supermarktkarretje niet haalt omdat het er afwijkend uitziet, beschadigd is of overrijp dreigt te worden. 

Bijl vertelt dat de consumptie van cider in beperkte mate toeneemt. “Maar het blijft een niche, het is een moeilijk te categoriseren product.” Het smaakprofiel van cider is dan ook nogal gevarieerd. Cider heeft vaak in meer of mindere mate een zoetje, maar kan ook beendroog zijn. De drank is vaak licht mousserend, maar lang niet altijd. Er is cider van appel, van peer (poiré) en er zijn blends van beide. Het alcoholpercentage varieert van zo’n 4 tot 8 procent. Soms zijn ze licht bitter en astringent (stroef, wrang) van de tannine, vaak ook niet. En omdat cider als productnaam niet is beschermd, bevatten veel van de nieuwe ciders, behalve appel en peer, ook nog allerlei andere smaakmakers.

Bijl omschrijft cider vooral als ‘een drank voor nieuwsgierige consumenten die zich willen laten verrassen’. Om het publiek gelegenheid te geven kennis te maken met cider, opende hij kort geleden de eerste ciderbar van Nederland in De Hofbogen in Rotterdam. Negen ciders uit diverse landen zijn verkrijgbaar op tap, naast wat frisdrank, bier, wijn en cocktails met cider en calvados. Hapjes zijn er in de vorm van tapas, kaas en charcuterie. 

Leuke adresjes
CiderCider cidercider.nl  Ciderwinkel ciderwinkel.nl  Het Ciderhuis hetciderhuis.nl  Pomme d’Or pommedor.nl  Ciderlab ciderlab.nl  Nederlandse ciderproducenten cidervoorieder.nl

Volgens ciderspecialist Bijl zijn afnemers van de drank vooral te vinden in kringen van liefhebbers van biologische en ambachtelijke producten waaraan niets kunstmatigs wordt toegevoegd. De vergelijking met ‘natuurwijn’ is snel gemaakt, omdat bij beide de filosofie minstens zo belangrijk is als de smaak; een idealistische visie die maker en afnemer in veel gevallen met elkaar delen. Daarbij experimenteert de nieuwe generatie cidermakers er lustig op los, niet het minst in ons eigen land. Zij gebruiken alle mogelijke natuurlijke smaakmakers: hop, kruiden, bloemen, soms ook ‘Nederlandse’ wijndruiven, en ook wel andere fruitsoorten dan appel en peer.

Niet beschermd

De meeste nieuwe cidermakers gebruiken geen ciderappels zoals in de traditionele ciderlanden.
Ciderappels zijn niet bedoeld (en ook niet lekker) om ‘rauw’ te eten. Traditionele cidermakers selecteren meerdere appel- en perenrassen voor de gewenste verhouding van bitters, zoetheid, zuurgraad en tannine. De handperen, handappels of kook­appels zoals goudrenet die de meeste Nederlandse cidermakers gebruiken, hebben een heel andere samenstelling. Daardoor kan het meegisten van ander fruit en extra smaakmakers welkom zijn. 

Een beetje verwarrend voor de consument is het misschien wel. Maar ja, al is de productnaam cider op EU-niveau niet beschermd, de traditionele ciderlanden gebruiken wel herkomstlabels zoals Sidra de Asturias in Spanje en Cidre Pays d’Auge in Frankrijk. Daarmee kunnen de klassiekers zich profileren als de meest pure vorm van cider.

Cider & spijs

“Cider kan bij bijna alles”, vat Wouter Bijl de cider-spijsmogelijkheden krachtig samen. “Alleen bij rood vlees en wild is het lastiger.” Perencider is lekker als aperitief en goed bij heel veel kazen. Een klassieke combinatie is Franse demi-sec (halfzoete) cider bij camembert. Mildzoete cider smaakt goed bij kip en ander wit vlees. Drogere ciders passen het beste bij vis en fruits de mer. Beendroge ciders, zoals de Spaanse sidra, zijn perfect bij droge kazen en pittige worst zoals chorizo.

Passie voor cider

Er zijn jaren geweest dat hij tussen de zes- en achthonderd flessen cider per jaar produceerde. Nu zijn het er minder, maar nog altijd is gepensioneerd huisarts Jan van Wagenberg (72) vaak tussen de appels te vinden, want cider maken blijft zijn grote passie.

Tekst: Monique Bowman 

Mijn interesse voor cider werd voor het eerst gewekt in Spanje, vertelt Jan van Wagenberg. “Vanwege het beroep van mijn vrouw, die vertaler Spaans is, kwamen we er vaak. Daar merkte ik dat cider een zeer goede dorstlesser is, beter dan bier. Voordeel van cider vond ik ook dat je er niet van blijft drinken, zoals bij bier vaak het geval is. Als arts sprak dat aspect me ook erg aan.”

In 2007 koopt het echtpaar Van Wagenberg een boerderijtje in de Achterhoek, inclusief een grote boomgaard met daarin zo’n dertig hoogstambomen met oud-
Hollandse appelrassen. Van Wagenberg gaat zich steeds meer verdiepen in het onderwerp cider. Hij boekt een cursus van een week in het Engelse Gloucestershire (“die ging aardig diep, het scheelde dat ik als arts wat van biochemie wist”) en zoekt online naar informatie. “Zo stak ik aardig wat op van de Wittenham Hill Cider Pages.” 

In 2010 plant de gepensioneerd huisarts in zijn boomgaard een tiental speciale ciderappelboompjes, die hij heeft gekocht in Frankrijk en Engeland. “Want van Oudhollandse hoogstamappels is het best moeilijk cider maken, die bevatten niet genoeg tannines.” 

Telt zijn eerste oogst in 2011/2012 zo’n vijftig flessen cider, na zijn pensionering in 2015 krijgt Van Wagenberg meer tijd voor zijn passie. Een aantal jaren produceert hij zo’n zes- à achthonderd flessen, die aftrek vinden bij speciaalzaken in Amsterdam en Rotterdam. “Daarvoor had ik een zogenaamde AGP-vergunning nodig in verband met de accijns. Ik vond het leuk dat mijn cider in de smaak viel en elders verkocht werd, maar op een gegeven moment kostte de administratie die hiermee samenhing te veel tijd. Ik had uitgerekend ik zo’n achtduizend flessen per jaar moest maken om quitte te spelen. Daarom bottel ik tegenwoordig nog maar een paar honderd flessen.” 

Hoewel hij aanvankelijk de Engelse manier van cider maken volgde, doet de oud-huisarts het nu meer ‘op z’n Frans’. “Belangrijkste verschil is dat de Engelsen droge ciders maken met een hoog alcoholpercentage. Bij Franse cidermakers ligt de nadruk meer op de smaak, zij maken wat zoetere ciders en knijpen de gisten af, zodat er minder alcohol in zit.” Van de trend andere smaakmakers in cider te verwerken, is Van Wagenberg geen voorstander. “Als je een mooie cider maakt, heb je die niet nodig. Het enige waar ik wél gebruik van maak, zijn kweeperen voor de nodige tannines.” En ja, hij drinkt nog steeds graag een glas ‘uit eigen boomgaard’. “Want cider is voor alle gelegenheden en in alle jaargetijden een heerlijk aperitief.”

Voor collega’s met appelbomen die ook eens een poging willen ondernemen, heeft Van Wagenberg nog wel een tip. “Kijk eens op cidervoorieder.nl, dat is een heel goede en informatieve website.

Delen