Bad Pharma

Van het vorige boek van Ben Goldacre, Bad Science uit 2008, werden er alleen al in het Verenigd Koninkrijk meer dan 400.000 verkocht, en het is vertaald in 25 talen, met ook een Nederlandse editie. Goldacre is 38, woont en werkt in Londen, is columnist van het dagblad The Guardian, en is de zoon van een hoogleraar public health en van de jaren-zeventig popzangeres Noosha Fox (u weet wel: van ‘S-S-S-Single Bed uit 1976).

Voor iemand die nu, met zijn nieuwe boek Bad Pharma, een frontale aanval doet op niet alleen de farmaceutische industrie maar op het complete (Britse) medische establishment, brengt Goldacre serieuze geloofsbrieven mee. Hij is zelf arts, als research-epidemioloog verbonden aan de London School of Hygiene and Tropical Medicine. En Bad Science was in de eerste plaats een vernietigende kritiek op alles wat te maken heeft met alternatieve geneeskunsten en kwakzalverij.

Zij die in principe sowieso niks moeten hebben van farma als zodanig – ‘allemaal chemische troep’ immers – zullen dan ook in Ben Goldacre geen medestander vinden. Integendeel, schrijft hij in de inleiding van zijn nieuwe boek: “Drug companies around the world have produced some of the most amazing innovations of the past fifty years, saving lives on an epic scale.” Maar, voegt hij hier meteen aan toe, “that does not allow them to hide data, mislead doctors and harm patients.”

En dit is meteen ook de crux van Bad Pharma: het eeuwige probleem van ‘missing data’. Ofwel het gegeven dat van alle door industrie en wetenschap uitgevoerde clinical trials maar de helft van alle uitkomsten wordt gepubliceerd. Dat positieve uitkomsten over de werking van een bepaald middel twee keer zoveel kans maken om gepubliceerd te worden als negatieve uitkomsten. En dat dit allemaal, in Groot-Brittannië, volstrekt legaal is.

Goldacre pretendeert allerminst de eerste te zijn die dit issue signaleert. Een groot deel van zijn ruim vierhonderd bladzijden tellende boek bestaat juist uit het ontmaskeren van wat hij ‘fake fixes’ noemt. Van beloften, gedaan door de industrie zelf, door regulerende instanties en toezichthouders, door medische-beroepsorganisaties, door hoofdredacties van medisch-wetenschappelijke tijdschriften, dat vanaf nu steeds álle onderzoekuitkomsten openbaar zullen worden gemaakt. Beloften die, schrijft Goldacre, tot nu nooit, of in elk geval nooit volledig, zijn nagekomen. Zodat tot op de dag van vandaag niet alleen patiënten niet met zekerheid kunnen weten hoe werkzaam, en hoe schadelijk qua bijwerkingen, allerlei gangbare geneesmiddelen zijn, maar ook voorschrijvende artsen niet.

De Association of the British Pharmaceutical Industry liet in een reactie op de verschijning van Bad Pharma laten weten dat het boek achterhaald is, en dat alle problemen die Ben Goldacre signaleert intussen verleden tijd zijn. In een interview op de website van het weekblad The Economist spreekt Goldacre dit tegen. En voor hem is dit juist opnieuw een voorbeeld van “the behaviour of an industry that knows, from past experience, that there is no reputational cost to making claims that are completely untrue.”

Delen