Beleidswijziging noodzakelijk voor te dure geneesmiddelen

Geneesmiddelen betaalbaar houden, is een ingewikkeld probleem. Het vraagt om een herbezinning op de inrichting van de gehele keten, stelt de NZa in een recent opiniestuk.

Tekst: Katrijn van Berkum en Timo van Oosterhout

De algehele zorgkosten stijgen hard. Als we doorgaan zoals nu, dan vloeit in 2040 meer dan de helft van ons inkomen naar de zorg. Gepatenteerde geneesmiddelen zijn een belangrijke factor in de kosten voor de zorg. Deze zijn duur, omdat de prijs geen rol speelt; als prijs al een criterium is, wordt dit criterium te laat toegepast. Pas bij lancering op de markt, wordt de prijs duidelijk. 

Voor de overheid is de prijs niet van invloed op de toelating op de markt en op het verzekerd pakket (uitgezonderd sluisgeneesmiddelen). Dit geldt eveneens voor de patiënt, de arts en zorgverzekeraar. Het belang van alle betrokkenen is hetzelfde: het bewaken en bevorderen van de toegankelijkheid van geneesmiddelen. De overheid is niet in staat de toegang tot een effectief geneesmiddel te weigeren vanwege de prijs. Bovendien zijn gepatenteerde geneesmiddelen duur omdat de overheid de komst van nieuwe geneesmiddelen stimuleert door geneesmiddelenfabri-

kanten extra te beschermen tegen concurrentie. Hierdoor kunnen de hoge prijzen lang hoog blijven. De NZa stelt dat de overheid de verantwoordelijkheid voor een rem op de uitgaven bij de zorgverzekeraars en ziekenhuizen heeft gelegd, maar dat is gebleken dat zij deze rol bij gepatenteerde geneesmiddelen onvoldoende waar kunnen maken.

Herbezinning

Om de geneesmiddelen betaalbaar te houden, is een koerswijziging noodzakelijk. Het nemen van maatregelen binnen de huidige verdeling van taken en rollen is niet genoeg. Het is een ingewikkeld probleem en vraagt volgens de NZa om een herbezinning op de inrichting van de hele keten en op de taken en bevoegdheden hierin van registratie-autoriteiten, het Zorginstituut en toezichthouders, waaronder de NZa.

Prijs eerder beoordelen

De NZa hoopt met het opiniestuk te bereiken dat een discussie wordt gestart over de vraag of prijs een relevantere rol kan spelen in de geneesmiddelenketen door die veel eerder te beoordelen. Net zoals met effectiviteit/veiligheid gebeurt.

Passende zorg

Het opiniestuk van de NZa sluit aan bij het recente NZa-advies over ‘passende zorg’. In dit advies draagt de NZa oplossingsrichtingen aan om in samenwerking met elkaar de uitgaven in de zorg te beperken en de zorg slimmer te organiseren.

Zie ook nza.nl.

Senior jurist Katrijn van Berkum en advocaat Timo van Oosterhout zijn werkzaam bij stichting VvAA Rechtsbijstand