Boemelend door Oost-Europa
Een treinvakantie is niet alleen beter voor het milieu, het aangename tempo maakt ook dat u de opgedane indrukken rustig kunt verwerken. Zeker naar uithoeken in Oost-Europa is dat geen overbodige luxe, ondervond journalist Jan Bos.
Tekst: Jan Bos
Een treinreis naar Kiev, de hoofdstad van Oekraïne. Daar begon het mee. Maar gebogen over een kaart van het dichte spoorwegnet van Oost-Europa was al snel duidelijk dat het daar niet bij zou blijven. Reizen per trein biedt de mogelijkheid onderweg overal uit te stappen en ter plaatse de cultuur op te snuiven. Een niet te versmaden vooruitzicht. En dus regen we al snel de tussenstops in ons reisschema aaneen.
In drie weken bezochten we uiteindelijk acht steden in zes landen, zaten tachtig uur in de trein, en legden ruim 5.500 kilometer af. Tot op de minuut hadden we ons reisplan uitgestippeld, het vergde wat uitzoekwerk maar daar stond veel voorpret tegenover. Overal vertrok de trein stipt op tijd. Wel was er soms het nodige oponthoud als gevolg van strenge controles aan de grenzen van de EU, maar die bleek tot onze verrassing exact in de reistijd ingecalculeerd.
Vrolijke misverstanden
“Can I see your reservation?” Talloze malen wordt ons onderweg die vraag gesteld, vaak eerst in het Roemeens of Russisch, of soms enkel in gebarentaal, maar altijd met een glimlach. Niemand stapt in Oost-Europa op de bonnefooi een treinwagon binnen. Iedere reiziger heeft z’n reservering paraat en gaat turend op zoek naar de juiste stoel. Wagon-, trein-, coupé- en stoelnummers worden daarbij nogal eens door elkaar gehaald en dat leidt tot vrolijke misverstanden. Maar op het moment van vertrek heeft iedereen z’n plek gevonden en blijft daar zitten tot de bestemming is bereikt. Het gedoe bevordert het contact met de doorgaans wat stugge plaatselijke bevolking en het typeert de gedegenheid van het Oost-
Europese spoornet.
Het comfort kan verschillen – een restauratiewagon is zeldzaam – maar de punctualiteit is overal dik in orde. Zo werken we zonder mankementen in een aangenaam ritme van grofweg één dag treinen, gevolgd door twee dagen stadsbezoek, ons programma af. Om het wisselend decor goed in ons op te kunnen nemen, reizen we alleen overdag. Een keuze waar we nooit spijt van krijgen, zeker niet wanneer we per ongeluk in een Roemeense slaaptrein belanden waar het muffe beddengoed door het gangpad zwerft en de toiletten annex wasruimtes zonder stromend water blijken te zitten.
Om maar meteen een eind op streek te raken, trappen we ons treinavontuur af met wat meteen de langste etappe van de hele reis wordt: in krap zestien uur treinen we van Amsterdam, via Wenen, naar Boedapest. Langzaam maar zeker raken we in Oost-Europese sferen: het treincomfort neemt af, de armoede in de dorpen die we al boemelend passeren, neemt toe. Eenmaal in Boedapest, dompelen we ons onder in de geneugten van deze grote stad met z’n talloze bezienswaardigheden.
Na twee dagen stadse drukte kijken we dan ook gretig uit naar het volgende dagje relaxed sporen. Zonder enige overstap reizen we in veertien uur naar Boekarest. De sneltreinvaart waarmee we door Duitsland en Oostenrijk trokken, is nu definitief afgenomen tot een gezapig boemeltempo, maar haast hebben we niet. Integendeel, het geeft ons alle gelegenheid ons voor te bereiden op wat ons in Roemenië te wachten staat. En dat is niet al te vrolijk makend. De sporen van de megalomane Ceauşescu zijn nog volop aanwezig en de levensstandaard ligt zichtbaar onder het niveau van Hongarije.
Die trend zet zich door in het volgende land op ons reisschema: Moldavië. Het is het armste land van Europa, maar onderweg is daar meer van te zien dan in de hoofdstad Chişinău. Het leven gaat er gemoedelijk zijn gang. De ruime parken en fraaie kathedralen rechtvaardigen ons meerdaagse bezoek. Efficiënte busdiensten brengen ons naar het grotklooster van Tipova en het staatje Transnistrië dat zich met geweld van Moldavië heeft afgescheiden en waar Lenin nog letterlijk op een voetstuk staat.
Russische schrijvers
Amper drie uur treinen verder oostwaarts beginnen we aan het hoogtepunt van de reis: een bezoek aan de drie mooiste steden van Oekraïne. Odessa, Kiev en Lviv hebben elk hun eigen geschiedenis met bijbehorende monumenten. In Odessa aan de Zwarte Zee volgen we het spoor van grote Russische schrijvers die hier hun toevlucht zochten, in Kiev dompelen we ons onder in de schoonheid van enorme orthodoxe kathedralen en in Lviv staan we stil bij het lot van de joodse bevolking die ooit de stad zijn gezicht gaf.
Het aangename tempo waarmee we van stad naar stad treinen, maakt dat we de ervaringen in alle rust kunnen verwerken. Het Poolse Krakau, de laatste tussenstop, schudt ons wreed wakker. Het kabaal op het centrale plein drukt ons met de neus op de nadelen van het goedkope vliegverkeer. Hordes Britse jongelui in uitgelaten feeststemming bevolken de terrassen. Voor een paar pond met prijsvechters als Easyjet overgekomen uit Engeland vieren ze hun bachelor party en storten zich op het goedkope bier. Katerig vliegen ze als in een roes in luttele uren terug naar Londen.
Wij maken ons ondertussen op voor de treinreis die ons in vijftien uur terug zal brengen naar Amsterdam. Langzaam zien we het Oost-Europese landschap weer terugveranderen in de ons bekende West-Europese hectische omgeving, en prijzen ons gelukkig dat we die transformatie in alle rust kunnen ondergaan.
Praktisch
Internet lijkt voor het plannen van ingewikkelde treinreizen uitgevonden. Er zijn talloze sites van liefhebbers die hun tips en ervaringen delen; het meest praktisch is happyrail.com. Daar kunnen ook rechtstreeks tickets worden geboekt en voor zover dat niet kan, kunnen deze worden gekocht via treinreiswinkel.nl. Het prijsverschil tussen eerste of tweede klas reizen is in de genoemde landen minimaal, maar niet alle treinen beschikken over
eersteklasrijtuigen. Voor langere reizen moet voor de zekerheid zelf proviand worden ingeslagen; stations bieden daarvoor meestal voldoende mogelijkheid.
Ten slotte: stippelt u, net als de auteur van dit verhaal, een treinreis uit naar minder gangbare bestemmingen, check dan eerst op nederlandwereldwijd.nl de actuele reisadviezen van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Zo gelden voor het in het verhaal genoemde Transnistrië veiligheidsrisico’s.