‘Ik heb wel iets met contrasten’

Wat hebben orthopedie en muziek met elkaar te maken? Voor Boni Rietveld (67) álles. De gepensioneerde orthopedisch chirurg, zelf ook musicus, heeft vrijwel zijn hele carrière gewijd aan blessures bij dansers en musici.

Tekst: Wout de Bruijne | Beeld: De Beeldredaktie/ Marco Okhuizen

Boni – ‘van Bonifatius’ – Rietveld is nu twee jaar met pensioen, maar heeft zijn draai daarin nog steeds niet helemaal gevonden. “Soms heb ik het gevoel mijn identiteit kwijt te zijn. Ik was dé orthopeed voor dansers en musici in Nederland. Maar als ik nu foto’s uit die tijd zie van mezelf in witte jas, staat dat al zo ver van me af. Ben ik dat?

Boni Rietveld
Boni Rietveld: ‘De trompet is een onlosmakelijk deel van mijn persoonlijkheid’

Daar kun je je makkelijk van alles bij voorstellen wanneer Rietveld vol vuur vertelt over de bijzondere carrière die nu achter hem ligt. “Ik behaalde in de tweede helft van de jaren zeventig zowel mijn artsenbul in Leiden als mijn conservatoriumdiploma – hoofdvak solotrompet, bijvak harp – in Den Haag.”

Hoewel de combinatie van twee studies de nodige energie en tijd kost, zag de jonge Boni ook nog kans om te sporten, een andere grote passie van hem. “Ik speelde rugby, roeide bij studentenvereniging Njord, liep marathons, tenniste en zat graag op de racefiets die ik ook gebruikte om van mijn woonplaats Leiden naar Den Haag te gaan.” Rietveld geeft toe dat hij ook weleens ‘een stukje afsneed’. “Dan viel mijn koorpracticum in Den Haag toevallig net samen met mijn anatomiepracticum in Leiden en zegde ik allebei af”, schaterlacht hij.

Zijn aanstekelijke lach klinkt geregeld tijdens het interview. Ook wanneer Rietveld verhaalt hoe hij na zijn studies eerst in militaire dienst moest en daar zijn wilde haren kwijtraakte. “Ik ging bij de commando’s, lekker parachutespringen en diepzeeduiken. Ik heb wel iets met contrasten: aan de ene kant harp spelen, aan de andere kant rugby en een groene baret.” 

‘Snijden en daarna iemand niet meer terugzien, is niks voor mij. Ik ben geïnteresseerd in de hele mens’

Na zijn militaire dienst koos Rietveld ervoor om orthopedisch chirurg te worden. “Mijn vader was dat en het leek mij een fantastisch vak.” Tijdens de vooropleiding algemene chirurgie was Rietveld nooit helemaal gelukkig. “Ik ben meer iemand van langdurige contacten. Bot gezegd: snijden en daarna iemand niet meer terugzien, is niks voor mij. Ik ben geïnteresseerd in de hele mens.” 

Na zijn opleiding orthopedie in Leiden ging Rietveld aan de slag in het St. Elisabeth Gasthuis (nu Spaarne Gasthuis) in Haarlem. Naast zijn werk en zelfs in de pauze óp zijn werk bleef Rietveld muziek maken. “De trompet is een onlosmakelijk deel van mijn persoonlijkheid. Ik studeer iedere dag, ik kan niet zonder.” 

Met bewegen op muziek, dansen, had de orthopeed daarentegen weinig, in tegenstelling tot zijn vrouw Marijke met wie hij weleens naar ballet ging kijken. “Het raakte mij niet.” Dat veranderde toen hij door een tip van een collega eens een kijkje ging nemen in Amerika bij Bill Hamilton, orthopedisch chirurg van het gerenommeerde New York City Ballet. De Nederlander mocht dagelijks met Hamilton meelopen bij zijn werk in het Lincoln Center. Tijdens een solo-uitvoering van de zwarte zwaan uit Het Zwanenmeer van Tsjaikovski werd Rietveld wél geraakt en zelfs tot tranen toe geroerd. “Het was een derde dimensie waarbij muziek en dans elkaar verheffen. Wat daarbij ook meespeelde, was dat Bill en ik die ochtend in het ziekenhuis de choreograaf van de uitvoering, George Balanchine, hadden bezocht. Hij had BSE en was in zijn laatste dagen.” 

De periode in New York was bepalend voor de carrière van Boni Rietveld. “Dans bleek de synthese van mijn drie passies: muziek, sport én de belangstelling voor het menselijke bewegingsstelsel. Als je die drie – simpel gezegd – mixt, krijg je dans.” 

‘Dans bleek de synthese van mijn drie passies: muziek, sport én de belangstelling voor het menselijke bewegingsstelsel’

Blijkbaar werd zijn nieuwe liefde in bredere kring bekend. “In 1986 verwees de fysiotherapeut van het Nederlands Dans Theater (NDT) een geblesseerde danseres naar mij door. Ik kon haar helpen en er volgden meer dansers.” Het leidde voor Rietveld tot een unieke aanstelling als orthopedisch chirurg van het NDT. Uiteindelijk culmineerde een en ander in 1993 tot de oprichting van het Medisch Centrum voor Dansers & Musici (MCDM), een speciale kliniek in het Haaglanden Medisch Centrum (HMC) Westeinde in Den Haag. “Ik ben het Westeinde ziekenhuis nog steeds intens dankbaar voor die mogelijkheid in mijn leven. Nog steeds heb ik er warme contacten, ook met de nieuwe raad van bestuur. Zij maken zich onvermoeibaar sterk voor geneeskunde ten behoeve van de uitvoerende kunsten.” 

Boni Rietveld behandelde er duizenden dansers en musici uit binnen- en buitenland. Behalve bij het MCDM was hij ook zeer actief voor de Nederlandse Vereniging voor Dans- en Muziekgeneeskunde (NVDMG). In 2015 werd Rietveld benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau. “Maar”, benadrukt de succesvolle orthopeed, “dat was allemaal nooit gebeurd zonder de fantastische medewerksters die ik had. Ik vond hen vaak via het omscholingsfonds voor dansers.”

In het werk hanteerde Rietveld altijd zijn vierstappenplan. “De eerste stap is een goede diagnose. Dat klinkt logisch, maar gebeurt lang niet altijd: door haast of door gebrek aan specifieke kennis van dit soort blessures. Luister, kijk en onderzoek eerst goed wat er aan de hand is en leg dan uit hoe dat komt en wat de patiënt er zelf aan kan doen. 

‘Alles staat of valt met vertrouwen’

Stap twee is conservatief niet invasief, stap drie conservatief wel invasief. Opereren is pas de allerlaatste optie. Maar alles staat of valt met vertrouwen en dat krijg je door empathie, respect voor de passie van de uitvoerende kunstenaar, specifieke kennis en ervaring.

De bevlogen en energieke pensionado wil zijn stappenplan doorgeven aan zijn opvolgers. Dat doet hij onder andere door de lezingen die hij graag houdt. En om het belang van de specialisatie te benadrukken en straks een vorm van documentatie na te laten, promoveerde Rietveld alsnog toen hij al 65 was. 

En nog steeds toont hij zich betrokken. ”Hoewel familie en vrienden bovenaan staan en muziek en sport – Rietveld rent, fietst en tennist nog – daar direct op volgen, houdt hij de ontwikkelingen bij MCDM en NVDMG in de gaten. En ook die van nieuwe centra die er inmiddels zijn, bijvoorbeeld in Beetsterzwaag, Hoofddorp en Maastricht. 

”We moeten de krachten bundelen, je bent de verworvenheden in dit specialisme zo weer kwijt. Blijf vechten”, blaast Boni Rietveld het reveil. 

Delen