De nieuwe Bach

Het is inmiddels dertig jaar geleden dat ik een computer muziek liet componeren. De computer besloeg nog een flinke zaal en had een rekencapaciteit die nu voor een smartphone heel gewoon is. Samen met een software-expert en een musicoloog hadden we de computer gevoed met muziek van Bach. De computer wist niets van componeren, laat staan van Bach. Het apparaat analyseerde alleen hoe vaak noten naast elkaar voorkwamen en gebruikte die statistiek om nieuwe composities te maken. Na een paar seconden begon de printer bladzijden muziek uit te spuwen. De musicoloog zong de nieuwe melodieën a prima vista. Gebrekkig als de compositie was, Bach was duidelijk herkenbaar.

Dertig jaar lang hebben andere computerexperts gepoogd om de geheimen van goede muziek te ontrafelen. De Fransman François Pachet voerde onlangs alle koralen van Bach aan de computer, die vervolgens een veel verfijndere analyse uitvoerde dan wij konden doen. Het resultaat is verbluffend echt, luister zelf maar:

De makers hebben de resultaten getest op een groep getrainde musici. De helft kon niet horen welke fragmenten echt van Bach zijn en welke van de computer. Gezien de complexiteit van Bachs composities is dat een goed resultaat, beter dan menselijke navolgers van Bach wisten te bereiken.

Ook Google experimenteert met computermuziek gebaseerd op statistiek. Zo kun je online een pianoduet spelen met de computer (bit.ly/playduet). De computer improviseert mee en reageert op de muzikale bewegingen die je maakt.

Wat wij mooi vinden, is dus goed in regels en statistiek te vangen – en daarmee te automatiseren. De computer kan ons nadoen. De volgende stap is om echt iets nieuws te maken. Op andere terreinen gebeurt dat al. Op grond van geslaagde smaakcombinaties verzint de computer nieuwe recepten (ibmchefwatson.com). Hoe beter we begrijpen waarom we iets mooi of lekker vinden, hoe makkelijker het wordt om daarmee iets nieuws te creëren.