De smaak van Ameland
reizen / Op de fiets. In het voorjaar. Op Ameland. Kan het mooier? Ja, dat kan
Op de fiets. In het voorjaar. Op Ameland. Kan het mooier? Ja, dat kan. De route Amelands Produkt maakt een fietstocht over het eiland ook nog lékker.
Dat ze een speelbal van golven en wind zijn, is net iets teveel gezegd. Maar dat onze Waddeneilanden, al zolang ze bestaan, door wind en stromingen oostwaarts worden geduwd, is een feit. De geulen en zandbanken in de Waddenzee kunnen haast van de ene op de andere dag van plaats en vorm verschillen. De stuurman van de veerboot weet als geen ander hoe grillig de stromingen zijn. Zigzaggend zoekt de Sier, genoemd naar een van de Amelander dorpen die lang geleden in de golven verdwenen, zijn weg naar de veerdam van Nes.
Het is voorjaar in de weilanden aan weerszijden van het kaarsrechte weggetje dat wijst naar de vuurtoren van Hollum; sinds halverwege de 18e eeuw het meest westelijke dorp van het eiland. De eerste koeien staan buiten, ze delen hun gras met grote groepen luidruchtige brandganzen. Een zacht briesje brengt de geur van wad en lente mee.
Molen De Verwachting hoeft vandaag niet met de benen bloot. ‘Blote benen’ is molenaarsjargon voor wieken zonder zeilen. Vangen de wieken te veel wind, dan worden de zeilen weggerold. Vandaag wordt er tarwe gemalen. Het kan ook boekweit zijn, of gerst, spelt of rogge.
De rogge komt van de akkers rond Ballum. Bakker De Jong in Nes maakt er roggebrood van. Op woensdagen met voldoende wind maalt De Verwachting mosterd. Roggebrood en mosterd, inmiddels in achttien smaken met mooie namen als Springtij en Duvelsgoed, dragen het keurmerk Amelands Produkt, ‘voor duurzaam gemaakte producten van eilander bodem’.
Enkele tientallen ondernemers voldoen aan de voorwaarden van dit keurmerk. Wat zij produceren en verkopen gaat van honing, ijs, vlees en kaas, tot thee, aardappelen, vis en schelpdieren. De fietsroute Amelands Produkt (25 km) voert langs mensen als Ageeth Koning, die in haar Oudhollandse winkeltje De Ouwe Stee (open als de vlag wappert) meer dan tachtig soorten thee verkoopt. De meeste verbouwde ze zelf, in haar Ballumer achtertuin.
Huiskamercafé
Ballum is het kleinste van de vier charmante eilander dorpen. Je fietst er zo doorheen, maar doe dat vooral niet! De eeuwenoude kapiteinshuisjes rond de driehoekige brink, de vrijstaande klokkentoren en café Nobel zijn té uitnodigend. In dit café ontstond kort na 1900 het eerste Amelander product dat nationale bekendheid verwierf: het Nobeltje. Boer en klompenmaker Willem Barend Nobel stelde zijn huiskamer open als café in de hoop zijn karige inkomsten wat aan te vullen. Het recept van het likeurtje dat sinds die tijd in familiebedrijf Nobel geschonken wordt, heet het best bewaarde geheim van Ameland te zijn.
Ballum heeft ook bier. Tussen dorp en Waddenzee brouwen Doeke en Eva Visser een stuk of tien bieren die jaarrond, en alleen op het eiland, te koop zijn. In hun proeflokaal in de voormalige boerenschuur staat hun verzameling van 1.400 bierflesjes van over de hele wereld. Of de hopplanten op het erf het gaan redden, durft Eva nog niet te zeggen. “Hop houdt niet van wind, en die is hier altijd. De hopplanten die in mijn tantes tuin in de beschutting van het dorp staan, doen het wel prima.” Cranberry’s, voor hun cranberrylikeur, levert het eiland voor niks. “Elk najaar trekken we de duinen in om emmers vol te plukken.”
De zon schittert op het natte slik van de drooggevallen Waddenzee, het fietspad op de dijk naar Nes ligt vol lege oesterschelpen. Voor meeuwen en scholeksters is het harde asfalt perfect om schelpen op stuk te laten vallen. Ze zijn Hendrik Oud voor geweest. Met de hand raapt deze visser kokkels en oesters voor vishandel Metz in Nes. “Als ik een beetje mijn best doe, raap ik in vier dagen 150 kilo. Concurrentie van de scholeksters en meeuwen heb ik niet. Het ligt hier voor het oprapen.” Oud geniet van de vogels als hij aan het rapen is. “Op een oesterbank een paar honderd meter uit de kust zit ’s zomers een groep van een stuk of twintig lepelaars. Ze zijn totaal niet schuw, een prachtig gezicht.”
Landinwaarts gaat de route verder. Langs Amelander aardappelen, langs de imker (wiens honing helaas net uitverkocht is) en langs Kaas- en ijsboerderij Ameland, waar de kazen en ijsjes gemaakt worden met melk van de koeien van de buren.
Seizoensproducten
In het fleurige StrAnders, en de andere restaurants met het bordje Amelander Produkt naast de deur, komen alle smaken van het eiland en de zee tezamen. Althans, de smaken van het seizoen. “Verwacht in december geen zomergroenten bij ons”, zegt gastvrouw Louise Molenaar van StrAnders. “Wij bieden wat het eiland én het seizoen ons bieden.” Na een dagje fietsen door duinen, bos en polders is het meer dan duidelijk: dit eiland heeft véél te bieden. Nu alleen nog naar het strand. Even lekker spelen in de golven en de wind.
Veerboot
De veerboot naar Ameland vertrekt vanuit het Friese Holwert. Er zijn circa tien afvaarten per dag. De overtocht duurt respectievelijk circa 20 (sneldienst) en 50 minuten (veerdienst). Met de laatste kan ook de auto mee naar het eiland. NB: Recent vervalt af en toe een afvaart bij laagwater vanwege de dichtslibbende geul naar het eiland. Of de overtocht duurt iets langer. Info en reserveren: wpd.nl.
Bussen rijden aansluitend op de diensten van de veerdienst. Ook staan er taxi’s op de veerdam. Fietsen zijn in alle dorpen te huur én naast de aanlegplaats van de boot.
Meer info
Op de website vvvameland.nl en bij het VVV-kantoor (Bureweg 2, Nes) vindt u volop informatie en inspiratie voor andere fiets- en wandelmogelijkheden. Het eiland telt ongeveer 100 km aan fietspaden. Info over de beschreven fietsroute: visitwadden.nl/amelandsprodukt.
Ledenvoordeel
Arts en Auto-lezers die gaan dineren bij QL Hotel Restaurant Nobel in Ballum, ontvangen gratis een glas bubbels (desgewenst alcoholvrij) als aperitief.
Vergeet bij uw dinerreservering niet te vermelden dat u Arts en Auto-lezer bent. Dit aanbod geldt tot en met eind september 2023.