Digitale speurders

Zodra een dictator landt op de luchthaven van Genève, trilt de telefoon van de Zwitserse journalist François Pilet. Dan stapt hij in zijn auto en is nog net op tijd ter plaatse om met eigen ogen te zien wie er uit het vliegtuig stapt. Dankzij Pilet kwam er een justitieel onderzoek naar Teodorin Obiang, de machthebber van Equatoriaal-Guinea. 

Dictators blijven liever onzichtbaar. Maar hun drang om te overleven, is groter. Net als bijna alle andere vliegtuigen hebben ze daarom bakens aan boord om botsingen te vermijden. Populaire apps zoals Flightradar24 en FlightAware gebruiken deze bakens om vluchtroutes bijna realtime weer te geven. Maar vrijwel alle regeringsvliegtuigen en private jets ontbreken in deze apps. De Amerikaanse organisatie C4ADS heeft daarom een wereldwijd netwerk van ontvangers opgezet die de signalen van vliegtuigen ongefilterd verzamelen. François Pilet gebruikt deze gegevens voor zijn app dictatoralert.org. 

Op zoek naar dictators en moordenaars

Zo zijn er ook databases van containers, schepen en andere logistieke bewegingen. Voor journalisten zijn dit goudmijnen. Het zoeken naar digitale sporen vergt veel denkkracht en handigheid. Sommige journalisten vragen daarvoor de hulp van vrijwilligers, bijvoorbeeld op twitter via #osint (open source intelligence). Op die manier spoorden Nederlandse internetters onlangs de verblijfplaats van een vermoedelijke moordenaar op. Het werd een digitale klopjacht met een snel succes. Met zoveel digitale gegevens kan iedereen een journalist zijn, een politieagent en tegelijk een burgerwacht.