‘Donderdagavond is Mamma Mia-avond’
Door toeval belandde manueel therapeut Bernard Manje in 2011 in de wereld van theater en musical. Na acht jaar behandelen achter de schermen bij onder andere Mary Poppins en Grease heeft hij er nog lang geen genoeg van. “Ik beland met mijn massagebank soms op de vreemdste plekken.”
Tekst: Monique Bowman | Beeld: Marcel Bakker
Pas nog werd hij aangeklampt door Mamma Mia-fans bij de artiesteningang van het Utrechtse Beatrix Theater. Of ze zijn handtekening mochten. Fysio/manueel therapeut Bernard Manje (39) kan er wel om grinniken. En komt met meer verhalen. Over hoe hij ooit in Amsterdam in de wijnkelder van Carré belandde, en in het cv-hok van een theater ergens in de provincie. Lachend: “Ja, ik moet mijn behandelbank soms op de vreemdste plekken neerzetten.”
Het zijn de leuke randverschijnselen van een ‘bijbaan’ waar hij in 2011 bij toeval in belandde. “Ik had destijds een collega in behandeling die bij Stage Entertainment werkte, het door Joop van den Ende in 1998 opgerichte entertainmentbedrijf. Ze vertelde dat ze nog fysiotherapeuten zochten voor theatershows en musicals. Of het niet iets voor mij was.”
En zo komt Bernard Manje – in het dagelijks leven eigenaar van praktijk Fysiocratie in Utrecht en daarnaast twee dagen werkzaam bij TIGRA Fysiotherapie in Heerenveen – in het theater terecht. Hij legt uit dat hij er als zogenaamde ‘quick fixer’ deel uitmaakt van een team van in totaal drie fysiotherapeuten. “We kunnen maandelijks aangeven welke avonden of matinees we willen draaien. Sowieso is de donderdag mijn vaste avond, dan heb ik dienst bij Mamma Mia.”
De allereerste cast die hij onder handen kreeg, herinnert Manje zich nog heel goed: die van de musical Mary Poppins in het Circustheater in Scheveningen. “Dat was een ontzettend leuke groep, met actrice Noortje Herlaar in haar eerste hoofdrol.”
Er volgen meer grote producties, zoals Wicked, Grease, Sister Act en The
Bodyguard. In de acht jaar dat hij nu zijn ‘showwerk’ doet, heeft hij ervaren dat iedere productie soms weer zijn eigen specifieke klachten met zich meebrengt. “Het theaterstuk Warhorse bijvoorbeeld was fysiek erg zwaar voor de poppenspelers die het paard bewogen. Toen zag ik veel overbelastingklachten. En bij de musical On your feet kreeg ik opeens veel dansers met identieke heupklachten. De oorzaak daarvan kwam al snel aan het licht: alle bewegingen kwamen over rechts.”
‘Iedere productie brengt weer zijn eigen specifieke klachten met zich mee’
Hoewel hij met zijn collega’s dus vooral als quick fixer wordt ingezet, ziet de manueel therapeut het als zijn belangrijkste taak om niet alleen klachten in de repetitieperioden of vlak voor of tijdens een show te verhelpen, maar bovenal in de toekomst te voorkómen. En dus gaat hij als het even kan op zoek naar de oorzaak ervan. “In het geval van On your feet hebben we als fysiotherapeuten de bewegingen met de dansers geoefend, zodat ze deze pijnloos leerden uitvoeren. En bij Warhorse maakte ik een poppenspeler met nekklachten bewust van hoe hij zich uitstrekte, en hoe hij dat anders zou kunnen doen zonder zijn nek zo zwaar te belasten.”
Veelal vaste prik voor Bernard Manje is de ‘daghap’ in de artiestenfoyer. “Het is niet alleen gezellig om met cast en crew te eten, het is soms ook het moment om nog even met een collega of de companymanager te bespreken welke blessures er spelen en op wie we misschien extra goed moeten letten.” Hij vertelt over een hoofdrolspeelster die eens backstage haar arm brak. “Toen ze na zes weken weer on stage zou gaan, wilde men haar een huidkleurige brace omdoen. Wij hebben er toen op aangedrongen dat vooral niet te doen. Want dan bestond de kans dat medespelers die arm compleet zouden vergeten. Met alle mogelijke gevolgen van dien.”
Een nieuwe show woont Manje in de beginfase vaak helemaal bij zodat hij deze goed leert kennen. Later wordt dat minder. “Ik blijf alleen nog weleens kijken als ik bepaalde klachten niet meteen kan plaatsen. Dan vraag ik waar men precies last van heeft, en in welke scène. Vanuit de coulissen kijk ik dan wat er op dat moment precies gebeurt met het lichaam.”
Meestal arriveert hij zo’n tweeënhalf uur voor aanvang en ziet dan wie er allemaal voor een behandeling hebben ingetekend. “Dat zijn overigens niet alleen maar leden van de cast. Ook musici van het orkest en crewleden zoals grimeurs of technici kunnen bij ons fysioteam terecht.”
‘Of ik naar Soestdijk kon komen. Stond ik ineens met mijn behandeltafel in een paleis’
De Utrechtse manueel therapeut heeft inmiddels vrijwel tout bekend theaterspelend Nederland al wel een keer onder handen gehad. “Het is een klein wereldje, dus bij nieuwe producties kom ik geregeld oude bekenden tegen. Het leuke is dat ik via hen soms weer wordt gevraagd bij andere producties. Zo kreeg ik vorig jaar plotseling een telefoontje of ik naar Soestdijk kon komen voor de productie Elizabeth in Concert. Toen stond ik opeens met mijn behandeltafel in een paleisvertrek.”
Ook al gaan er heel wat van zijn avond- en weekenduren inzitten, zijn showbizzwerk ziet Bernard Manje vooral als een leuke aanvulling op de dagelijkse praktijk; een aanvulling die hij voor geen goud zou willen missen. “Het theater geeft me zó veel energie. Het voelt absoluut niet als werken.”