Doorverwijzen zonder toestemming mentor

Een verstandelijk beperkte (meerderjarige) patiënte wil haar spiraaltje laten verwijderen omdat zij een kinderwens heeft. Haar ouders – één van de ouders is ook de mentor van de patiënte – vinden het onverantwoord als hun dochter moeder zou worden. De huisarts heeft hierover een aantal keren met hen gesproken, ook met de dochter erbij. Op een gegeven moment komt de patiënte bij de huisarts en vraagt om doorverwijzing naar een gynaecoloog om daarmee haar wens tot verwijdering van de spiraal te bespreken. De vraag is of de huisarts aan dit verzoek mag voldoen zonder toestemming en zelfs medeweten van de mentor.

Antwoord

Shirin-Slabbers
Shirin Slabbers is juridisch adviseur
bij VvAA Juridisch Advies en Rechtsbijstand

In de KNMG-richtlijn Omgaan met medische gegevens staat dat in een verwijsbrief van een arts moet staan: 1. wat de vraag aan zijn collega is, 2. watde reden voor de verwijzing is, en 3. wat de medische achtergrond van de patiënt is. Indien van toepassing, geeft de arts ook aan welke medicatie de patiënt gebruikt. Ik raad daarnaast aan om in de verwijsbrief op te nemen of de patiënt onder curatele of mentorschap is gesteld. 

Een wilsbekwame meerderjarige patiënt moet (in principe) altijd toestemming voor een verwijzing geven. Als de patiënt minderjarig is en de ouders (volgens de geldende regels) toestemming voor een onderzoek of behandeling moeten geven, moeten zij ook toestemming geven voor de verwijzing

Als een meerderjarige niet in staat is tot een redelijke afweging van zijn belangen (ofwel wilsonbekwaam is), oefent diens vertegenwoordiger de patiëntenrechten uit. De Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (Wgbo) hanteert een rangorde om te bepalen wie als vertegenwoordiger mag worden aangemerkt: a. een curator of mentor (zijn door de rechter benoemd), b. een schriftelijk gemachtigde, c. een echtgenoot, geregistreerd partner of andere levensgezel en d. een ouder, kind, broer, zus, grootouder of kleinkind van de patiënt. De vertegenwoordiger van een meerderjarige wilsonbekwame patiënt oefent namens de patiënt de rechten uit die uit de Wgbo voortvloeien. Dat betekent dat voor een verwijsbrief toestemming van de vertegenwoordiger nodig is, tenzij de patiënt zelf terzake wilsbekwaam wordt geacht. Of dat het geval is, is ter beoordeling van de huisarts. 

Bij deze beoordeling kan gebruik worden gemaakt van het Stappenplan van de KNMG. Het gaat hier om een doorverwijzing vanwege een kinderwens, en daarom de wens om met een gynaecoloog het verwijderen van een spiraaltje te bespreken. Aan de wilsbekwaamheid zullen minder zware eisen worden gesteld dan wanneer de huisarts wordt verzocht het spiraaltje zelf te verwijderen. Dat neemt niet weg dat de huisarts er wel goed aan doet om de situatie met de mentor te bespreken, ook al verstrekt hij de verwijzing zonder dat de mentor daarvoor toestemming geeft. 

Delen