e-Health: digitale kwakzalverij?

JacovanDuivenboden

Jaco van Duivenboden is Senior adviseur eHealth bij Nictiz en houdt zich bezig met toekomstige ontwikkelingen rond zorg & ICT, innovatie en eHealth.

James L. Madara, de baas van de grootste Amerikaanse artsenorganisatie, liet onlangs in een speech tijdens de jaarvergadering van de American Medical Association weten dat hij eHealth ziet als de  moderne equivalent van ‘snake oil’, ofwel digitale kwakzalverij. Dit geluid kan makkelijk worden bestempeld als conservatief, maar het stelt wel iets aan de orde. We hebben enorm hoge verwachtingen van eHealth en technologie in de zorg, maar nauwelijks inzicht in de kwaliteit daarvan.

Klassieke onderzoeksmethoden, zoals de RCT (randomized controlled trial), blijken niet geschikt om eHealth-toepassingen mee te beoordelen. Bijvoorbeeld omdat tegen de tijd dat het onderzoek is voltooid, een toepassing alweer dusdanig is veranderd dat de onderzoeksresultaten achterhaald zijn. Bovendien hebben sommige eHealth-toepassingen zo veel impact op hoe zorg wordt geleverd, dat het complex wordt om wetenschappelijk te beoordelen of het effect komt door de toepassing of door de organisatorische verandering (of beide).

Effectiviteit, risico en privacy

Kwaliteit bij eHealth draait om effectiviteit, risico en privacy. Met name effectiviteitsonderzoek (werkt het?) is beperkt voorhanden. En welk soort eHealth nemen we onder de loep? Het maakt veel uit wat voor apparaat of toepassing je beoordeelt. Voorstelbaar is dat eHealth-toepassingen die meer risico’s introduceren, ook uitgebreider worden onderzocht op effectiviteit. En wie stelt de vraag naar kwaliteit? Deze kan voor elke partij in ons stelsel anders worden ingevuld. Een arts beoordeelt kwaliteit anders dan een patiënt, of dan een zorgverzekeraar.

Gegeven die complexiteit is het niet verwonderlijk dat er geen duidelijk beeld is van hoe het met de kwaliteit van eHealth staat. Er gebeurt veel op dat vlak. In de wetenschappelijke wereld wordt gezocht naar onderzoeksmethoden die beter passen bij eHealth. Daarnaast zijn er diverse initiatieven die overzicht geven. Denk bijvoorbeeld aan de GGD Appstore, de recent vernieuwde website Digitale Zorg Gids en online hulpstempel, het overzicht van gevalideerde e-mental health-toepassingen voor psychische klachten van het Trimbos Instituut. De KNMG publiceerde eerder dit jaar een handreiking voor de beoordeling van medische apps die behulpzaam kan zijn.

Om te bepalen of een medische app of toepassing veilig en effectief is, is het controleren van meerdere bronnen nodig. Soms zijn er geen andere mogelijkheden dan afgaan op de ervaringen van anderen. En als er grote risico’s zijn bij het gebruik van een toepassing is uitgebreid onderzoek vereist. Voor het overige kan gezond verstand, net als bij het beoordelen van Amerikaanse ‘snake oil’, geen kwaad.

Deze zomer publiceert Nictiz samen met Zorginstituut Nederland een white paper over de evaluatie van kwaliteit bij eHealth.

Delen