Een hondenbeet

Gejank in de verte

In de Elzas,
6 juli 1885,
sprong een dolle hond
op de negenjarige Joseph Meister
en beet hem veertien keer.

De door zijn vakgenoten alom gerespecteerde Tsjechische immunoloog Miroslav Holub (1923-1998) was een consciëntieus wetenschapper die vaak gebruik maakte van een microscoop. Ook in zijn poëzie zoomt hij graag in op details zoals in de eerste regels van het gedicht Gejank in de verte (vertaling Jana Beranová). Maar nu heeft hij zich toch echt vergist want de negenjarige Joseph Meister werd niet op 6 juli 1885 maar twee dagen eerder gebeten. Zijn vader was bakker en de jongen ging in een naburig dorp bij de kruidenier Théodore Vonne gist halen. Van hem was de hond door wie Joseph werd gebeten.

Meister was de eerste patiënt
gered door Pasteur
met diens vaccin, in dertien
oplopende doses
van het verdunde virus.

Als immunoloog was Holub uiteraard geïnteresseerd in het werk van Louis Pasteur (1822-1895), de ontdekker van het vaccin tegen hondsdolheid. Pasteur was bioloog en scheikundige, maar geen arts. Zijn innovatieve behandeling van Joseph Meister, die zich op 6 juli 1885 bij hem in Parijs meldde, was dus in meer dan één opzicht riskant. Volgens de annalen kreeg de jongen overigens geen dertien maar tien ‘oplopende doses van het verdunde virus’.

Pasteur stierf
tien jaar later aan ictus (epileptische aanval).
De bewaker Meister
pleegde zelfmoord
vijfenvijftig jaar daarna,
na de Duitse bezetting
van zijn Pasteur Instituut
met al die arme honden.

Terwijl Miroslav Holub zijn gedetailleerde beschrijving van de feiten vervolgt, gaat de dichter met hem aan de haal. Joseph Meister, wiens leven door Pasteur is gered, pleegt ruim een halve eeuw later zelfmoord. De man, die sinds 1912 als bewaker bij het Pasteur-Instituut werkte, vergast zichzelf omdat hij niets meer verneemt van zijn vrouw en twee dochters. Zij zijn door hem in verband met de komst van de Duitsers weggestuurd uit Parijs om elders onderdak te vinden. Het lot wil dat ze op de dag van zijn dood ‘s avonds weer in de Franse hoofdstad terugkeren.

Sinds de introductie van het Rijksvaccinatieprogramma zijn in Nederland meer dan 9000 levens gered maar tevens ook duizenden gevallen van polio en difterie voorkomen (bron: Medisch Contact 2017, nr. 18). Miroslav Holub is zich bewust van de tragedie die het leven kan zijn. Toen hij werd geboren stierven de meeste mensen aan een infectie. De laatste regel van Gejank in de verte omvat slechts vijf woorden, maar er is haast geen groter contrast denkbaar dan met alle emoties achter hetgeen hij in zijn gedicht heeft beschreven. En misschien bevat deze laatste regel ook wel een waarschuwing:

Alleen het virus
stond erboven.   

 

Delen