Een wankel bestaan

De Griekse dokter Panteleon, vier decennia ‘een goede arts, hoewel hij geen diploma had’ (hij had namelijk zijn studie gestaakt – [IS]), werkte in een dorp ‘waar mensen zelden ziek werden omdat ze op een dieet van paardebloemen en olijfolie leefden. (…) Het fenomeen was gedocumenteerd in een epidemiologische studie die dokter Panteleon meer dan dertig jaar geleden had geschreven, een verslag dat in zijn la bleef liggen na te zijn afgewezen door ieder medisch blad in het land, aangezien zijn statistieken niet representatief waren.’

Los van het feit dat de dorpsbewoners maar weinig een beroep op arts deden, verloor hij ook patiënten aan ‘rondreizende kruidendokters, die middeltjes verkochten die garant stonden voor de conceptie van mannelijk nageslacht, tegengif voor iedere vorm van kanker, brandnetelwater om kaalheid te genezen en andere gifmengsels.’

Om in dit wankele bestaan overeind te blijven, verstrekte dokter Panteleon voorgedrukte certificaten waarin werd verklaard dat meisjes nog ‘virgo intacta’ oftewel maagd waren. Natuurlijk druiste dat in tegen ethische principes, maar daarover had de medicus zijn eigen opvattingen. Zo gold de geheimhoudingsplicht waartoe de Eed van Hippocrates artsen dwingt niet voor onbetaalde diensten: sommige dorpsbewoners waren te arm om hun dokter te betalen.  

Wanneer ik de gastvrije 70-jarige Theodorus, die met twee zoons het Daskalio Beach Hotel runt op een half uurtje rijden van Athene en niet ver van Kaap Sounion, naar zijn mening over Griekse artsen vraag, slaat de man zijn handen eerst naar de hemel en maakt daarna een wegwerpgebaar. Alle goede dokters zijn naar het buitenland vertrokken. Ruim een uur hield hij een schrijnende monoloog over de economische misère, waarin zijn land verkeert. Dag en nacht staat hij met zijn kinderen voor gasten klaar. Buiten het seizoen gaat geen uur verloren om het hotel – licht vergane glorie maar wel met een hemels uitzicht richting Egeïsche Zee – op te knappen.

Ondanks de horden toeristen die het land overspoelen gaat het nog lang niet goed met Griekenland

Ook dit gezin leidt een wankel bestaan. Door extreem sober te leven redden ze het net. Natuurlijk willen Theodorus en zoon Chiorgios die bij het gesprek aanwezig is zichzelf niet beklagen. Veel leeftijdsgenoten van de 26-jarige jongen hebben helemaal geen werk.

Het is duidelijk: ondanks de horden toeristen die het land overspoelen gaat het nog lang niet goed met Griekenland. Alles komt aan bod: de veel te hoge belastingen – hopelijk gaat de nieuwe regering hier iets aan doen – bureaucratie, corruptie en oneerlijke subsidies waardoor vier- en vijf-sterren hotels in de watten worden gelegd maar het Daskalio Beach Hotel met ‘slechts’ twee sterren geen cent krijgt… Wanneer de gezondheidszorg ter sprake komt, zijn echter vijf woorden genoeg: die is geen klap waard.

Dokter Panteleon bestaat niet en heeft ook nooit bestaan*. Hij figureert in de verhalenbundel Kleine schandalen van Panos Karnezis (1967); bij de tweede druk werd de titel om onduidelijke redenen gewijzigd in Zomaar een dag op Pegasus en andere verhalen. Inmiddels zijn vier boeken van deze in Griekenland geboren maar in het Engels schrijvende auteur in het Nederlands vertaald. De oorspronkelijke titel Little infamies (kleine schandalen) zegt eigenlijk meer over het naamloze dorp dat in de verhalen als decor fungeert. En ook al gaat het om fictie, de ingrediënten zijn onmiskenbaar bijeengeharkt uit de realiteit, zoals dat ook geldt voor het imposante oeuvre van de Nobelprijswinnaar Gabriel García Márques (1927-2014), waarmee Karnezis is vergeleken.

Grieken behoorden (behoren?) tot de gezondste mensen van de wereld, hetgeen inderdaad wordt toegeschreven aan hun mediterrane keuken. Maar soms valt er ook voor hen niet aan dokters te ontkomen. De afgelopen winter werd Theodorus door zijn zoons gedwongen om hulp te zoeken voor een liesbreuk. De dokter in zijn eigen dorp vertrouwde hij niet en dus ging de man naar een dorp verderop. Uiteindelijk leidde dat tot een operatie in een Atheens ziekenhuis. Chorgios vergezelde zijn vader. Bij hem moesten twee cysten worden verwijderd. Bij de één lukte dat maar bij de ander niet. Die laat hij voorlopig zitten. Er moet immers gewerkt worden. Veel tijd om in dit wankele bestaan te genieten van het uitzicht op de hemel zit er voor hem, zijn vader en zijn broer niet in.

Naschift:
In 1997 verscheen bij Styx Publications (Groningen) de verhalenbundel ‘Uit de eerste hand’ van Periklís Sfyridis (1933). Tot 1994 was deze Griekse arts en auteur werkzaam als cardioloog in Thessaloniki. De bundel (72 pagina’s) is gebaseerd op zijn ervaringen als medicus in deze tweede grootste stad van Griekenland. In Nederland geniet Sfyridis meer bekendheid als de auteur van ‘Een orgaan uit India – relaas van een Griekse arts’; dit boek is in 2012 uitgegeven.