Expo – Toeval bestaat niet

Diederich Nicolaus Winkel (1777-1826) bouwde zelfspelende muziekinstrumenten, waaronder ook het componium: een indrukwekkend orgel dat op basis van toeval muziek maakte. Museum Speelklok in Utrecht brengt met de tentoonstelling Toeval bestaat niet een ode aan het 200-jarig jubileum van het componium. 

Instrumentbouwer Winkel zocht steeds grenzen in de mechanische muziek maar ook volledige controle. In 1821 bouwde hij het componium dat door een random-mechaniek eindeloos veel variaties van een melodie produceerde. Hij was zijn tijd ver vooruit; pas eind 20e eeuw konden algoritmes hetzelfde doen.  

Het componium werkt na 200 jaar niet meer. Toch is in Utrecht dankzij een minicomponium te zien en horen hoe het functioneerde. Museum Speelklok toont verder alle instrumenten van Winkel die bewaard zijn gebleven, van het würfelspiel van Mozart, via 19e-eeuwse gokmachines tot de allernieuwste muziek, gemaakt met behulp van algoritmes. Via interactives kunnen bezoekers zelf experimenteren met toeval en muziek.

Toeval bestaat niet – Museum Speelklok, Utrecht, t/m 03/09, museumspeelklok.nl.

Delen