Extra ondersteuning arts bij toetsing euthanasie

Artsen moeten veilig en vrij van zorgen hun werk kunnen doen. Met dat doel voor ogen gaat VvAA Juridisch Advies en Rechtsbijstand artsen die te maken krijgen met een toetsing van een uitgevoerde euthanasie, in een vroeger stadium en intensiever ondersteunen.

Aanleiding voor de aanpassing van het beleid vormt het actiever handelen van het Openbaar Ministerie bij de toetsing van artsen na een uitgevoerde euthanasie. Daarnaast richt VvAA een onafhankelijke stichting op met als doel bij te dragen aan de rechtsontwikkeling en het verstevigen van de rechtspositie van zorgverleners. Euthanasie is een van de eerste onderwerpen waar de stichting zich op zal richten.

Al in 2002 trad de euthanasiewet in Nederland in werking, maar tot 2018 trad het Openbaar Ministerie (OM) pas één keer naar buiten met berichtgeving over strafrechtelijk onderzoek. Sinds 2017 is het OM echter een stuk actiever * geworden in het onderzoeken van euthanasiekwesties. Daarnaast zijn de afgelopen jaren de processen, toetsingsrichtlijnen en regels vanuit het OM en de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie (RTE), aangescherpt en geactualiseerd. In november 2018 kondigde het OM de eerste strafrechtelijke vervolging van een arts aan.

Ongerust en terughoudend

De recente ontwikkelingen zorgen voor meer ongerustheid en soms zelfs bezorgdheid bij artsen. De huidige werkwijze van het OM lijkt tot gevolg te hebben dat artsen in een aantal gevallen meer terughoudend zijn euthanasie uit te voeren. De scherpere koers van het OM en de impact daarvan op artsen, heeft VvAA ertoe bewogen de ondersteuning aan artsen te intensiveren, ook al is het, gezien de strafbaarstelling van euthanasie als opzetdelict, zeer complex om de bijstand te verzekeren. Mr. Sigrid Stevens, directeur VvAA Juridisch Advies & Rechtsbijstand: “Wij vinden het belangrijk dat artsen zich gesteund voelen en veilig hun werk kunnen doen. Dat is in ieders belang. Wij zullen artsen daarom, zodra zij te maken krijgen met een toetsing van een uitgevoerde euthanasie door de RTE, direct bijstaan met advies en bijstand. Onder meer door aanwezig te zijn bij gesprekken met de RTE, maar ook in het traject daarna, bij een toetsing door de Inspectie voor de Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), al dan niet gevolgd door een tuchtprocedure. Ook tijdens het traject tot aan de beslissing over strafrechtelijke vervolging  – namelijk het onderzoek door het College van procureurs-generaal – verleent VvAA bijstand. Tijdens al deze toetsingsfasen kunnen wij juridische ondersteuning bieden en een uitkomst bevorderen die daadwerkelijk recht doet aan het handelen van de arts.”

Rechtszekerheid en rechtsontwikkeling

Alleen als euthanasie wordt uitgevoerd door een bevoegd arts en als er is voldaan aan specifieke, in de wet beschreven voorwaarden, kan de arts met succes een beroep doen op de bijzondere strafuitsluitingsgrond ex artikel 293 van het Wetboek van Strafrecht (strafbaarstelling van euthanasie). In de praktijk blijkt euthanasie dan ook vaak een complex terrein, zowel ethisch als juridisch, waarvan de grenzen niet altijd duidelijk zijn. Het is daarmee een van de onderwerpen in de zorg die vragen om juridische afbakening en daarmee rechtszekerheid voor zorgverleners. Om die reden én naar aanleiding van overleg met collega organisaties voor zorgverleners, heeft VvAA besloten tot de opzet van een onafhankelijke stichting. Stevens: “Vanuit deze stichting kunnen we artsen financieel, maar ook met juridische bijstand steunen. Zo dragen we met elkaar bij aan de rechtszekerheid van alle zorgverleners én de rechtsontwikkeling binnen het zorgdomein.”

Woensdag 29 mei: Ronde Tafelbijeenkomst

Om zorgverleners verder te informeren over de laatste ontwikkelingen op het gebied van medisch strafrecht en euthanasie, organiseert VvAA woensdag 29 mei aanstaande een Ronde Tafelbijeenkomst met presentaties van mr. Valéry Daniels en mr. Jet Meijwes.

Zorgverleners met vragen over de bijstand en dienstverlening van VvAA rond de toetsing van euthanasie, kunnen contact opnemen met de VvAA Juridische Helpdesk, via 030 247 49 99.

* Voor het eerst sinds meer dan tien jaar werd in 2018 door de Inspectie voor Gezondheidszorg en Jeugd een euthanasiezaak voor de tuchtrechter gebracht. Later dat jaar besloot het College van procureurs-generaal tot strafvervolging van dezelfde arts over te gaan. In vier andere zaken waarvan de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie (RTE) in 2017 tot het oordeel waren gekomen dat de betreffende artsen niet hadden gehandeld overeenkomstig een of meer van de zorgvuldigheidseisen van de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (WTL), besloot het College van PG’s tot een strafrechtelijk onderzoek.

Delen