Favoriete pil – De Thibaults

Joost Zaat (Vught, 1953) was tot 1 mei huisarts in Purmerend en is nog actief als waarnemer. Hij schrijft wekelijks een column in de Volkskrant. Zijn favoriete pil: de roman De Thibaults van de Franse schrijver Roger Martin du Gard.

Tekst: Frank van Kolfschooten | Beeld: De Beeldredaktie/Diederik van der Laan

De Thibaults is niet één dikke pil, maar bestaat uit twee pillen van samen bijna tweeduizend pagina’s”, zegt huisarts Joost Zaat uit Purmerend. “Het is een meesterwerk vol fantastische beschrijvingen dat enorme indruk op me heeft gemaakt.”

De Franse schrijver Roger Martin du Gard kreeg de Nobelprijs voor de literatuur in 1937 voor deze romancyclus waarin hij het leven schetst van de Franse bourgeoisie vlak voor en in de Eerste Wereldoorlog. Hoofdpersonen zijn de broers Antoine en Jacques, die sterk van elkaar verschillen. De een is een evenwichtige arts en wetenschapper die volkomen opgaat in zijn werk; de ander is moeilijk handelbaar en opvliegend, komt in een verbeteringsgesticht terecht, wordt revolutionair en is jarenlang onvindbaar. 

“Het indrukwekkendst vind ik de scène nadat Antoine zijn broer heeft overgehaald om naar Parijs terug te keren vanwege de naderende dood van hun vader Oscar, een onsympathieke dominante man”, zegt Zaat. “Het is de langste beschrijving van een sterfbed die ik ken, een novelle op zich van zo’n tachtig pagina’s. Werkelijk fenomenaal hoe Martin du Gard schrijft over de ‘palliatieve sedatie’ die Antoine met morfineampullen uitvoert nadat Jacques het lijden van hun vader niet meer verdraagt.”

‘De beschrijving van het sterfbed is een novelle op zich’

In zijn 36-jarige carrière als huisarts heeft Zaat tientallen keren te maken gehad met palliatieve sedatie. “In de jaren tachtig bleef je soms op en neer rijden om meer morfine te geven als een patiënt maar bleef leven, tot wanhoop van de familie”, zegt Zaat. “De kwaliteit van de palliatieve zorg is enorm verbeterd, onder andere sinds de komst van de infuuspomp voor midazolam en morfine. Het geeft rust dat de familie weet dat vader of moeder niet meer lijdt. Je moet goed uitleggen dat de patiënt dan niet meer wakker wordt om nog een paar afscheidswoorden te spreken. Dat moet dus daarvoor.”

Maar het overlijdensmoment laat zich niet afdwingen met palliatieve sedatie en dat vergt veel van de communicatieve vaardigheden van een arts. “Soms zweeft een patiënt lang tussen hemel en aarde en dat is zwaar voor de familie. Je kunt dan de vraag krijgen om de patiënt een spuitje te geven. Dan moet je uitleggen dat je geen euthanasie meer kunt verlenen als je eenmaal aan het sederen bent. Het laveren in zo’n delicate situatie is spannend dokteren, dat ik steeds beter heb geleerd in de loop van mijn leven. Vandaag de dag leren dokters dat al wat beter tijdens hun opleiding.”

Delen