Favoriete pil – Het geluk van Limburg

Helen Mertens (Heerlen, 1969) is gynaecoloog en voorzitter van de Raad van Bestuur van het Maastricht UMC+. Haar favoriete pil: het geschiedenisboek Het geluk van Limburg van
Marcia Luijten (journalist).

Tekst: Frank van Kolfschooten | Beeld: De Beeldredaktie/Marcel van Hoorn

“Het geluk van Limburg was een eyeopener voor mij”, zegt gynaecoloog Helen Mertens, bestuursvoorzitter van het Maastricht UMC+ (MUMC+). “Marcia Luyten heeft op een bijzondere manier tot leven gebracht hoe onze provincie is geworden zoals ze is. Haar boek heeft mij veel inzicht gegeven in de achtergrond van de grote gezondheidsverschillen en de dynamiek tussen grote steden in Zuid-Limburg.”

Luyten beschrijft bloei en ondergang van de Nederlandse steenkoolindustrie met als rode draad de dramatische familiegeschiedenis van artiest Jack Vinders. Terwijl deze telg uit een mijnwerkersgeslacht steeds meer succes krijgt op het podium, begint in zijn geboortedorp door de mijnsluitingen het verval. “Door de historische feiten in te kleuren met deze familiegeschiedenis krijg je veel gevoel voor de impact van de mijnbouw en het wegvallen daarvan op het dagelijks leven in Zuid-Limburg”, zegt Mertens. “Heerlen is welvarend geworden door de mijnen, maar had na de sluiting ervan niets om op terug te vallen en verarmde en verloederde.”

Een belangrijk thema in het boek is de invloed van het mijnwerk op de gezondheid. Naast de stoflongen van de arbeiders was ook de babysterfte hoog als gevolg van de slechte omstandigheden; ook de familie van Jack Vinders ondervond dat verlies aan den lijve. “Als gynaecoloog heb ik gezinsdrama’s bij het verlies van een baby bij herhaling van dichtbij ervaren”, zegt Mertens.

‘Belangrijk thema is de invloed van het mijnwerk op de gezondheid’

Ook als bestuurder heeft Mertens dagelijks te maken met de prijs die Zuid-Limburg tot op heden betaalt voor het mijnwerk en de mijnsluitingen tussen 1966 en 1974. “Deze regio staat onderaan op gezondheidslijstjes qua levensverwachting en chronische aandoeningen”, zegt Mertens. “Zorgconsumptie gaat doorgaans hand in hand met de sociaal-economische situatie. In sociaal-economisch zwakkere wijken is deze zeer hoog en die zal waarschijnlijk alleen maar toenemen door vergrijzing.” 

Om de gezondheidsverschillen te verkleinen en de gezondheid in de regio te verbeteren, zoekt het MUMC+ ook burgers op in de wijken en probeert ze meer regie te geven over hun eigen leven door hun kennis te vergroten over bijvoorbeeld de invloed van leefstijlfactoren op gezondheid. Ook zijn preventieprogramma’s ontwikkeld die gezond gedrag van gezinnen moeten bevorderen met als doel ze gezonder te laten eten en kinderen meer plezier in bewegen te geven, om later overgewicht te voorkomen en het risico op chronische aandoeningen te verlagen. “Gezondheidszorg houdt niet op bij de deuren van ons ziekenhuis.”