Favoriete pil – When Matron Ruled
Nannie Wiegman (Hilversum, 1950) is verpleegkundig historicus en oud-directeur van het Florence Nightingale Instituut, het expertisecentrum voor de geschiedenis van verpleging en verzorging. Haar favoriete pil: When Matron Ruled van de Engelse historicus Peter Ardern.
Tekst: Frank van Kolfschooten | Beeld: De Beeldredaktie/Herbert Wiggerman
“When matron ruled is een fascinerend en leuk geschreven boek over vrouwen die een essentiële rol hebben gespeeld in de Britse ziekenhuisverpleging”, zegt verpleegkundig historicus Nannie Wiegman uit Culemborg. “Deze matrons waren vergelijkbaar met de directrices die tot eind jaren zeventig aan de top van Nederlandse ziekenhuizen stonden en sindsdien node worden gemist.”
De Britse historicus Peter Ardern schetst hoe de eerste matrons voortkwamen uit een groep vrouwen rond Florence Nightingale, na hun terugkeer uit de Krimoorlog (1853-1856) waarin ze oorlogsgewonden verzorgden. Nightingale zette een opleidingsschool op voor de training van verpleegsters. “Dat waren sterke, beschaafde middle class vrouwen van hoogstaand moreel karakter”, zegt Wiegman. “Ze werden als pioniers ingezet om de gasthuizen te moderniseren in het Britse koninkrijk en daar te zorgen voor orde en regelmaat en een goede organisatie en hygiëne. Ze waren opgewassen tegen de sterke weerstand die ze ondervonden in de toenmalige mannenmaatschappij.” Deze matrons zetten het beroep van verpleegster stevig op de kaart en bleven een leidende rol spelen.
Arderns boek eindigt in 1989, als de laatste matron uit de Britse ziekenhuizen verdwijnt omdat die niet meer past in de managementstructuur. “Maar de Nationale Health Service merkte al snel dat deze functie onmisbaar was. In 2001 keerde de ‘moderne matron’ terug, gedefinieerd als een charismatische figuur, een inspirerend leider, benaderbaar, die de stem van de verpleging vertegenwoordigt en als ambassadeur van het vak optreedt.”
‘Ook in Nederland behoefte aan charismatische en inspirerende leiders die de verpleging binnen de ziekenhuisstructuur vertegenwoordigen’
Wiegman, die haar carrière begon als verpleegkundige en nu directeur is van de Stichting Zuster Vernède voor verpleegkundig historisch onderzoek, denkt dat ook Nederlandse ziekenhuizen weer grote behoefte hebben aan meer inbreng van verpleegkundige belangen in het management. “De Verpleegkundige Adviesraden die daarvoor zijn opgericht, hebben geen beslissingsbevoegdheid en daardoor weinig invloed.” De COVID-crisis bevestigt volgens Wiegman dat het tijd is dat aan de top herkenbare verpleegkundigen terugkeren met goed oog voor de belangen van verpleging. “In praatprogramma’s zie je verpleegkundigen in de Calimero-rol, terecht klagend over de zware belasting van verpleegkundig personeel. Verpleegkundig leiders die zich sterk maken voor de enorme waarde van die beroepsgroep zijn afwezig. Die rol nemen de Ernst Kuipers’ en Diederik Gommers’ op zich. Heel aardig, maar ik zie liever weer leiders, man of vrouw, opstaan uit de gelederen van de verpleegkunde zelf.”
