Gif op het slagveld van de psychiatrie
Koen toont mij een foto van Godelieve. Ik zie een gezond ogende vrouw, waarvan ik de leeftijd inschat op eind vijftig, begin zestig. Voor haar liggen kleurpotloden. De foto moet ’s avonds zijn gemaakt. ‘Ik had haar gevraagd om op haar brieven voor onze kinderen nog een bloemetje te tekenen,’ zegt Koen. Dat vond Godelieve prima, maar zij wilde wel dat ik eerst nog een fles van onze favoriete Franse wijn zou ontkurken. En half in gedachten vervolgt hij: ‘Vreemd, hè, wanneer je beseft dat zij er twaalf uur later niet meer zou zijn.’ Godelieve had besloten tot euthanasie. Die brieven waren haar afscheidsbrieven.
Op dezelfde dag lees ik in de NRC een interview van Bas de Haan met Damiaan Denys. Wie deze psychiater nog niet kent moet beslist zijn site bezoeken. Op de foto in de NRC figureert hij namelijk in precies dezelfde pose als op zijn site – de blik schuin omhoog – maar dan met de lippen op elkaar. Intrigerend!
Voor de onwetende lezer begint het artikel cryptisch over verzet tegen het steeds prominenter ‘propageren dat euthanasie laagdrempeliger als behandeloptie beschikbaar gesteld moet worden’. En het eindigt ook cryptisch: ‘Ik denk dat een goede suggestie zou zijn om mensen met uitgesproken, geradicaliseerde, gepolariseerde attitudes ten opzichte van euthanasie, te onthouden om het zelf uit te voeren of toe te kennen.’
Ik proef gif en dat is er ook
Ik proef gif en dat is er ook, maar daarvoor moet je puzzelstukjes uit de media samenvoegen. Op 25 juli kopt Trouw op de voorpagina boven een artikel van Jeroen den Blijker: ‘Euthanasie 17-jarige noopt tot onderzoek’. Die 17-jarige is Milou Verhoof bij wie op 2 oktober 2023 na zes jaar uitzichtloos psychisch lijden door Menno Oosterhoff euthanasie is verricht.
Denys c.s. (deels in eerste instantie anoniem gebleven!) vragen in een brief Rinus Otte, de baas van het Openbaar Ministerie (OM), om een verkennend strafrechtelijk onderzoek in te stellen naar de rol van haar ouders en de betreffende psychiater. Hij zou volgens de krant zelfs van mening zijn dat Oosterhoff – ook een grote naam op het slagveld van de psychiatrie – een beroepsverbod zou moeten krijgen. Dezelfde dag laat het OM weten hiertoe geen aanleiding te zien. Aan alle wettelijke voorwaarden is immers voldaan.
Op internet circuleren een paar foto’s van Milou en net als bij de foto van Godelieve wijst niets op haar uitzichtloze en ondraaglijke lijden maar dat was er dus wel degelijk. Damiaan Denys: ‘We zitten in een grijze zone. Je hoeft niet eens een stoornis te hebben, als je maar uitzichtloos en ondraaglijk lijden ervaart. Maar daar is geen objectief criterium voor’.
Inderdaad bestaat er nog geen meetapparaat voor psychisch lijden. Voeg hierbij de tekortschietende basiszorg voor juist de kwetsbaarste patiënten, dan betekent dit volgens de interviewer dat er mensen zijn die eindeloos onnodig lijden. Denys beaamt dit. ‘Hoe humaan is dat,’ vraagt hij de psychiater. ‘Ik denk niet dat dat humaan is. Maar de vraag is of het humaner is om dan als oplossing te voorzien dat die mensen moeten sterven.’
Wederom figureert Damiaan Denys in dezelfde pose. Ik kan het niet nalaten hem op de man af te vragen wat hierachter zit
Onder de titel ‘Debat over euthanasie bij psychisch lijden gepolariseerd’ geeft Henk Maassen op 26 juli in Medisch Contact een samenvatting van hetgeen inmiddels tot een mediastorm compleet met Kamervragen is uitgegroeid. Op 5 augustus volgt een reconstructie over ‘het ontsporend discours’ van de hand van Dolf Algra. Menno Oosterhoff tikt hem direct op de vingers over een feitelijke onjuistheid. De brief waarmee de affaire begon is onvoldoende duidelijk geformuleerd en initiatiefnemer en opsteller Wilbert van Rooij vindt dit zelf sinds kort bij nader inzien ook.
Maar de smaak van gif zal niet verdwijnen. Wat er exact heeft gespeeld en speelt zullen we nooit te weten komen. Vijf jaar geleden was er ook commotie over euthanasie. Toen speelde Rinus Otte de hoofdrol, maar die viel een paar maanden later door de mand en houdt nu wijselijk (en terecht) de boot af.
Ondertussen geeft Trouw op 2 augustus opnieuw uitgebreid het woord aan Damiaan Denys. Bij het interview met Jeroen den Blijker en Susan Wichgers figureert de psychiater wederom in dezelfde pose: met zijn gezicht naar rechtsboven gewend. Ik kan het niet nalaten om hem op de man af te vragen wat hierachter zit.
Denys: ‘Neen, er schuilt niets achter, anders dan dat twee afzonderlijke fotografen in een week deze pose klaarblijkelijk spannender vinden dan andere (gebruikelijke) poses. Het is opvallend dat de redacties die er vervolgens ook uitpikken. Mogelijk onbewust omdat we bij het thema van de dood liever aan de hemel (boven) dan aan de hel (beneden denken). Eerdere fotografen (zie Google images) hebben ook al dezelfde pose genomen. De website is oorspronkelijk gebouwd als promotie voor mijn theatertournee over angst uit 2016 en niet meer aangepast. Het geheel is inmiddels verouderd.’
7 reacties
De pose van Denijs is wel het minst belangrijk in deze discussie.
U suggereert hier blijkbaar iets mee?
E.Kriek
13 augustus 2024 / 20:15Het gaat om (ogenschijnlijke?) details die mij opvallen?
Hoe wil iemand geportretteerd worden en overkomen?
Welke woorden worden gebruikt? Daarom haal ik deze graag letterlijk aan.
Bij deze ‘affaire’ gaat het volgens mij om veel meer dan een open discussie over euthanasie in de psychiatrie.
Ik observeer en beschrijf.
Ik wil niets suggereren.
Daarom legde ik de observatie aan Damiaan Denys voor.
Hij was onmiddellijk zo vriendelijk om hierop te reageren.
Hartelijke groet,
Ignace Schretlen
Ignace Schretlen
13 augustus 2024 / 20:55Beste collega. Laten we elkaar niets wijs maken.
U steunt een partij in deze discussie, maar u trekt vervolgens uw keutel in.
Ik ben het met u eens:
Euthanasie verdient stilte en respect.
Maar de discussie over euthanasie verdient ook open vizier.
Verschuivende grenzen. In 2007 werd er al voor gewaarschuwd.
https://youtu.be/v5K9DwtiePo?si=qju0xLz6MeOeju_8
E.Kriek
13 augustus 2024 / 21:19Dag Ignace,
Heel eerlijk, ik wist me even geen raad met de vergelijking van foto’s die iets zouden zeggen over hoe iemand is of denkt. Als ooit artsenbezoeker was me al snel duidelijk dat de directe blik van die man/vrouw aan zijn/haar bureau tegenover me een onmisbare bron waren, want wat met woorden werd verzwegen, kon je daarin lezen. (Mooi voorbeeld: kijk naar de opname van Hildegard Knef waar ze zingt over Berlijn – In dieser Stadt – en let dan vooral op die steeds net iets veranderende oogopslag van haar, want daarin krijgt het verhaal zijn ware diepgang)
https://www.youtube.com/watch?v=zc2ZYOrhTV4
Jammer dat de geneeskunst dit onderdeel van het omgaan met patiënten nog steeds als stiefkind behandelt.
Maar Ignace, je verhulde boosheid over de rol van de genoemde hoogleraar en zijn tussen de regels door herkenbare weerzin tegen artsen die wel de moed hebben een euthanasieverzoek van een patiënt te honoreren, spreekt me aan. In mijn jarenlange gesprekken met allerlei artsen (ook psychiaters) kwam ik ze tegen en proefde hun visie op het beroep. Ook kwam euthanasie wel eens ter sprake en dat was reden voor mij om er in een manuscript, dat die 35 jaar gesprekken beschrijft, een hoofdstuk aan te wijden. Hieronder vind je het met de titel Beim Schlafengehen naar een mooi gedicht van Herman Hesse en fantastisch in klanken verheven door Richard Strauss.
En mocht er iemand de suggestie opperen dat in dat verhaal ‘het geloof’ ernstig wordt bekritiseerd, ga ik dat niet ontkennen. Geloof – het maakt niet uit welke variant en dan vooral de meest fundamentalistisch uitingen daarvan, waren (en zijn nog steeds) een forse drempel die het adequaat medisch handelen ernstig kan belemmeren. Toen ik vanaf 1971 in veel wachtkamers zat, begon ik al snel te begrijpen waarom in bepaalde regio’s opvallend veel meer verminkte kinderen in rolstoelen zaten. Daar liet de relatie van fundamentalistisch denken en gezondheid zijn ware gezicht zien.
9. Beim Schlafengehen (uit Die Vier letzte Lieder von Richard
Strauss)
Wellicht gaan zij die aan anderen eeuwenlang een eenheidsdenken over leven en dood hebben opgelegd, ervan uit dat iedereen die voor zichzelf – en alleen voor zichzelf – een andere visie ontwikkelt, die meteen ook aan anderen wil opdringen.
Met deze zin smoorde professor Etienne Vermeesch de katholieke kritiek die losbarstte bij de zelfgekozen dood van Hugo Claus.
Etienne Vermeesch is een van de grondleggers van de Belgische euthanasiewetgeving (2002). De emeritushoogleraar is filosoof, ethicus, scepticus en oud-Jezuïet.
Orthodox ageren
Bij sterven ontstaat soms stennis, vooral als het definitieve inslapen eigen keus is. Uit de orthodox religieuze hoek blijft men bezwaren maken tegen de euthanasiewet (12 april 2001). De manier waarop verdient zelden de schoonheidsprijs.
Zo sloeg voormalig SGP-voorman Bas van der Vlies in een Volkskrant interview van november 2005 wild om zich heen door te suggereren dat euthanasie in Nederland is afgegleden naar de situatie van: Spuit opa maar dood, dan kunnen wij op vakantie! Of, laat moeder maar sterven, wij slapen eerst uit! Niet letterlijk, maar precies die strekking hadden zijn woorden. Ze staan nogal haaks op de realiteit.
Groet,
Joep Scholten
Joep Scholten
14 augustus 2024 / 11:06Dag Joep,
Mijn toenmalige visie op euthanasie heb ik ruim vijf jaar geleden verwoord in een artikel:
https://www.artsenauto.nl/mijn-ambivalentie-rond-euthanasie/#:~:text=Toen%20Ignace%20Schretlen%20nog%20huisarts,Een%20persoonlijke%20analyse.
Ik probeer mij altijd kwetsbaar op te stellen en mijzelf genuanceerd te uiten. Ik probeer visies die ik in eerste instantie niet begrijp te doorgronden.
Waar ik moeite mee heb, is wanneer er sprake is van vergroffing en (soms zelfs anoniem) handelen achter de rug van anderen om. Dat is mijzelf meerdere keren overkomen en ik voel nog altijd de pijn van de beschadigingen die dergelijk ‘giftig’ handelen kan veroorzaken. Artsen zijn wat betreft dat handelen niet beter dan andere mensen. Dat blijkt keer op keer.
Hartelijke groet,
Ignace Schretlen
Ignace Schretlen
14 augustus 2024 / 11:46“How can i make this about me” dus.
Teleurstellend hoe sommige collegas zich prettig voelen in hun slachtofferrol;
Niet constructief bijdragend aan belangrijke discussies.
Jammer.
W.van der Ven
18 augustus 2024 / 23:35“Wij onderstrepen van harte de boodschap van de auteur dat bij onbegrepen neurologische, psychische of andere (aspecifieke) gezondheidsklachten gedacht moet worden aan een chronische koolmonoxide intoxicatie als mogelijke oorzaak”.
Deze reactie plaatste het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC; UMC Utrecht) onder mijn omslagartikel in ‘Medisch Contact ‘ van 20 februari 2020 (zie de MC website voor het artikel). Het is bekend dat het zenuwgif koolmonoxide (CO) zeer ernstige en jarenlange psychische problemen kan veroorzaken. Zie bijvoorbeeld ook het artikel “Onbekende impact van koolmonoxide” in ‘Arts en Auto’ van 16 november 2021.
De vraag is dus of bij patiënten met uitzichtloos psychisch lijden ooit wordt onderzocht of ze soms een chronische koolmonoxide intoxicatie hebben? Ik denk namelijk dat er nooit aan wordt gedacht, want zo’n intoxicatie komt niet aan het licht bij normaal medisch onderzoek (bloed, urine, ontlasting, röntgenfoto’s) en (huis)artsen en psychiaters beschikken niet over de ademtester waarmee zo’n intoxicatie wél direct gediagnosticeerd kan worden.
Ondanks alarmerende waarschuwingen van de Onderzoekraad voor de Veiligheid (in 2016) en de Gezondheidsraad (in 2019) voor de gevaren van koolmonoxide, is dat nog steeds een blinde vlek bij medische opleidingen en in de medische praktijk. En zolang als dat niet verandert, zullen er helaas vele onvolledige diagnoses zijn in de ggz en de neurologie.
René van Slooten
21 augustus 2024 / 11:56