Grijs: een serieuze 1 aprilgrap

Om met de deur in huis te vallen: het op 1 april jongstleden besproken boek Grijs bestaat niet, evenmin als Uitgeverij de Meeuw. Grijs zou een vertaling zijn van de mega-bestseller Gray, waarvan net de 31ste druk zou zijn uitgekomen. Het boek zou zijn geschreven door de gezaghebbende Amerikaanse psychiater Ethan Peale. Op internet zouden duizenden reacties van enthousiaste lezers staan, “die dankzij dit boek weer écht gelukkig zijn geworden”. Maar Google weet van niets en dat is begrijpelijk: alles is ontsproten aan mijn fantasie.

Ook de Zorgverleners Partij, waarover op 8 maart mijn blog ging, bestaat niet maar dat begreep u wel. De eerste alinea van deze blog is echter wél helemaal waar: “Twee jaar geleden publiceerden Maartje Conijn, Henri Boersma en Willem van Rhenen in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde een gedegen onderzoek naar burn-out bij Nederlandse geneeskundestudenten: 11,6 procent van de bachelorstudenten en 17,8 procent van de co-assistenten voldoet aan de criteria die hiervoor gelden. Op 28 april 2016 berichtte de Universiteit Twente over een onderzoek van Erik Drenth: ongeveer één op de acht medisch specialisten in Nederland heeft last van burn-outklachten en een verhoogd risico op een burn-out. Bij artsen in opleiding tot specialist ligt dit percentage zelfs nog hoger.”

Het gênante van cijfers en getallen is, dat ze weinig impact hebben. In mijn meer dan duizend columns en blogs spelen deze daarom geen hoofdrol. Ik hoor en laat liever het hart slaan. Want wie staat er stil bij het verhaal achter de genoemde percentages en maakt zich hierover écht zorgen? Wat is de oorzaak van de burn-outklachten, wat zijn de gevolgen en wat wordt aan dit probleem gedaan?

‘Excelleren’ telt pas wanneer het in cijfers en getallen kan worden uitgedrukt en wanneer er prestige aan kan worden ontleend

Niet alleen in de geneeskunde, maar overal klinkt de roep om te ‘excelleren’. Dit is iets anders dan jouw uiterste best doen voor patiënten. ‘Excelleren’ telt pas wanneer het gaat om iets wat in cijfers en getallen kan worden uitgedrukt, en waaraan bovendien – vaak door besturen en directies – waarde wordt gehecht, c.q. prestige wordt ontleend. Zo dreigt met name de zorg in academisch medische centra naar mijn overtuiging te ontaarden in een ‘battle’. Maar veel aspecten van een goede patiëntenzorg laten zich niet op een betrouwbare wijze uitzetten op de meetlat van ‘excelleren’. Ik ben ervan overtuigd dat de druk om te excelleren ten koste gaat van zowel patiënten als hulpverleners. ‘Moeten excelleren’ maakt niet gelukkig: integendeel! Daarover gaat Grijs!

Als columnist en blogger heb ik mijn – ietwat gechargeerde – visie in de mond van Ethan Peale gelegd en gebruik gemaakt van dezelfde ‘trucjes’ waarmee media nieuws kunnen opblazen. Wanneer een auteur zoals deze ‘gezaghebbende Amerikaanse psychiater’ jarenlang is verbonden aan de Harvard University hangt de wereld aan zijn lippen. Ongeacht welke boodschap wordt uitgedragen, lijkt men steeds minder in staat om de relevantie en waarde hiervan te beoordelen; wat vooral telt is immers degene díe iets beweert of schrijft. De boodschap van Ethan Peale is deels mijn mening en uit het feit dat lezers het gefingeerde boek daadwerkelijk wilden kopen, mag misschien de conclusie worden getrokken dat er mensen zijn die het met mij eens zijn. Alleen in één wezenlijk opzicht ben ik het hartstochtelijk oneens met mijn fictieve collega: geluk haal je níet uit een boek! Een boek dat écht gelukkig maakt – de titel van de betreffende blog – bestaat niet. Het spijt mij oprecht voor degenen die Grijs wilden kopen.

Delen