Herfst in het Montferland
Stemmige kleurenwaaiers in de boomtoppen en witte wieven boven de weilanden. Rond ’s-Heerenberg en Zeddam, aan de rand van de Achterhoek in het Montferland, is de herfst op zijn mooist.
Tekst en beeld: Bas van Oort
Heel lang is de weg tussen Zeddam en Beek niet, maar uitgestrekt genoeg om voor even de schijn van oneindigheid te wekken. Bos aan beide kanten en om de paar seconden wat kleinere bomen die de provinciale weg van het fietspad scheiden. De bladeren allemaal verkleurd. Sommige felgeel, bijna goud oplichtend in de ochtendzon. Andere brengen een koperen gloed, zijn kastanjebruin of knalrood. Het is een kleurenpalet waarvoor mensen de wereld over reizen.
Maar de zogenoemde Indian Summer, waar onder meer delen van Noord-Amerika om bekendstaan, is ook gewoon in eigen land te vinden. In bescheiden formaat, dat wel, maar niet minder spectaculair. Het Bergherbos, waar de weg doorheen loopt, ligt in het Montferland. Een streek in Nederland die voor velen onbekend is. Het is heuvelachtig bosgebied, aan de rand van de Achterhoek en schurend tegen de Duitse grens. Tussen plaatsen als Doetinchem en ’s-Heerenberg, en omringd door nog veel onbekendere dorpen als Stokkum, Azewijn en Loerbeek. Kruimels op de Nederlandse landkaart met niet meer dan een kerk en een dorpskroeg, en alles gedrenkt in een landelijke sfeer. Lege wegen die door weilanden snijden. Ze geven het gevoel ver van huis te zijn, zonder de grens over te steken.
Vroeg-Italiaanse kunst
In ’s-Heerenberg ligt de middeleeuwse uitstraling als een deken over de stad. Eeuwenoude gebouwen staan bij elkaar geclusterd als in een schilderij van Bruegel, Cuyp of Koekkoek. Een kerk, huizen met trapgevels, luiken van hout. Ernaast een indrukwekkend kasteel met daaromheen een flinke slotgracht. Huis Bergh is de grootste waterburcht van Nederland. Wie er een rondleiding boekt, leert boven op de toren over de bijna achthonderd jaar oude geschiedenis van het kasteel. En over de eigenaren, de graven van Bergh, die als stelregel hadden dat alles wat ze vanaf hier konden zien, aan hen toebehoorde.
Binnen bevinden zich een indrukwekkende verzameling middeleeuwse kunst en Italiaanse schilderijen. Het kasteel huist de grootste particuliere verzameling vroeg-Italiaanse kunst, met onder meer werk van Duccio di Buoninsegna, een Italiaanse kunstschilder wiens werk terugvoert tot de 13e eeuw. Die kunstschatten zijn te danken aan een veel latere kasteeleigenaar: de Enschedese industrieel Jan Herman van Heek. Nadat deze zijn rijkdom had vergaard, was zijn grote wens ooit een kasteel te bezitten. In 1912 kocht Van Heek Huis Bergh. Hij bracht in het kasteel zijn kunst-
verzameling onder en besloot er zelf te gaan wonen. Van Heek leeft inmiddels allang niet meer, en het kasteel wordt ook niet meer bewoond. Maar hij heeft een onmisbaar hoofdstuk aan het kasteel en zijn omgeving toegevoegd. De kasteeltoren blijkt niet eens het mooiste uitkijkpunt in de wijde omgeving. Iets verderop,op de Hulzenberg bij Stokkum, staat een uitkijktoren van hout die nog het meest doet denken aan een Romeinse wachttoren uit de stripverhalen van Asterix de Galliër. Het bouwwerk staat er sinds een jaar of vier en is te bereiken met een korte wandeling door het bos. Vervolgens begint een beklimming van iets meer dan 25 meter. Omdat de toren be-staat uit een soort houten lamellen, veran-dert het uitzicht tijdens het stijgen mee. De takken worden dunner, de wolkeloze hemel komt per traptrede dichterbij. Eenmaal boven op het platform is het uitzicht adembenemend. Tot aan de Waalbrug bij Nijmegen strekt het landschap zich uit. De kerktoren van het Duitse Hoch-Elten steekt fier uit tot boven de boomtoppen. Aan de andere kant glooien aan de horizon de contouren van de Veluwezoom.
Forse hoogteverschillen
Niet alleen steden en dorpen in dit deel van Nederland voeren terug naar eeuwen geleden (zo staat in Zeddam de oudste nog bestaande windmolen van ons land, die stamt uit de vroege 15e eeuw); ook het Bergherbos kent een middeleeuwse geschiedenis die nog steeds zichtbaar is. Net zoals honderden jaren geleden, liggen er akkers en weilanden rondom de 1.600 hectare bomen. De akkers worden biologisch bebouwd en de randen ingezaaid met planten en zaden, zodat dieren er het hele jaar door genoeg voedsel vinden. Omdat het bos is gelegen op een stuwwal, zijn de hoogte-verschillen af en toe fors. Het betekent een uitdagende variatie aan mountainbikeroutes en wandelpaden. Verschillende wandelroutes leren ook over latere momenten in de geschiedenis van het bos en zijn omgeving. Loopgraven en verdedigingslinies uit de Eerste en Tweede Wereldoorlog voeren terug naar de tijd dat hier zwaar is gevochten om het Duitse Ruhrgebied in handen te krijgen.
In de herfst ligt die roerige historie bedekt onder een stemmig laagje vallende bladeren, zoals de weilanden op heldere ochtenden wor-den versierd met dauwdruppels en mistbanken.Het is een landschappelijke schoonheid die helaas maar een paar weken per jaar duurt. Het maakt de herfst extra mooi, vooral in dit deel van Nederland.
’s-Heerenberg ligt op een kleine honderd kilometer van Utrecht. Meer info over de regio Montferland en het Bergherbos is te vinden op achterhoek.nl, vvvmontferland.nl en natuurmonumenten.nl (op de laatstgenoemde site zijn ook wandelroutes te vinden). Kasteel Huis Bergh is in het weekend open van 12.30 – 16.30 uur. Bezoekers dienen vooraf een kaartje te reserveren met datum/starttijd via huisbergh.nl, prijs: € 13,50 (Museumkaart is geldig).
De Achterhoek kent een lange geschiedenis als het gaat om het eten van wild, en van half oktober tot eind januari zijn de menukaarten in veel restaurants dan ook voorzien van wildmenu’s. Het wild dat geserveerd wordt, komt van jagers die meewerken aan een gezonde wildstand in de omgeving. wildetenindeachterhoek.nl
Ledenaanbieding
Het in Doetinchem gelegen monumentale pand Villa Ruimzicht – een ideale uitvalsbasis voor een verkenning van het Montferland – dateert uit 1853. Ooit fungeerde het door een fraai arboretum omgeven gebouw als opleidingsinternaat voor predikanten.
Vandaag de dag huist er een eigentijds viersterrenhotel met ruime, mooi gedecoreerde gastenkamers en twee restaurants: BAR Food en JRE restaurant Lokaal.
Speciaal voor Arts en Auto-lezers stelde Villa Ruimzicht samen met QL Hotels & Restaurants een Achterhoeks wildarrangement samen. U wordt ontvangen met een welkomstdrankje en een uitgebreide borrelplank. De eerste avond wacht u een viergangenwildmenu in de met een Bib Gourmand bekroonde LEV Foodbar (op 15 min. lopen). De tweede avond schuift u aan voor een zesgangendiner in restaurant Lokaal. Op de dag van aankomst staat er een fiets voor u klaar om de omgeving te ontdekken. Indien beschikbaar, krijgt u een kamer-upgrade.
- Prijs € 235,- p.p. (o.b.v. 2-pers. Lifestyle-kamer; normale prijs € 305,- p.p.).
- Aankomst t/m 12 januari 2021 (m.u.v. feestdagen).
- Meer informatie en reserveringen: qlhotels.com/nl/artsauto
of bel 0314 – 32 06 80.