Historische voetpaden van Andros
Op het Griekse eiland Andros worden over historische voetpaden steeds meer wandelroutes uitgezet. Ze voeren niet alleen langs de mooiste plekken, maar geven vooral ook een beeld van de geschiedenis van het eiland.
Tekst: Anne Wesseling | Beeld: Paul Tolenaar
Een voetpaadje in de schaduw van loofbomen, dat uitkomt bij een heldere poel waarboven libellen dansen in het zonlicht. Een half overgroeid wandelpad door een verlaten dorpje, waar geiten – opgeschrikt door het onverwachte bezoek – op de muurtjes springen. Een smalle kloof waar een riviertje doorheen stroomt waar roze bloemen fel afsteken tegen de witte rotsen. Het zijn slechts een paar plekken op Andros die alleen te voet bereikbaar zijn.
Andros behoorde lang tot de minder bekende eilanden van de Cycladen, maar staat de laatste jaren steeds meer in de belangstelling als wandeleiland dankzij Andros Routes, een vrijwilligersorganisatie die het netwerk van historische voetpaden herstelt en bewegwijzerde routes uitzet.
Olga Karayiannis is de initiatiefnemer van Andros Routes. Ze bezocht het eiland al regelmatig omdat haar ouders er een vakantiehuis hadden. Veertien jaar geleden besloot ze zich er definitief te vestigen. Ze ontdekte het netwerk van historische voetpaden min of meer bij toeval, toen ze een naburig dorp te voet wilde bereiken. Karayiannis studeerde toerisme in Athene en is een verwoed wandelaar. “De paden boden een prachtige kans om het toerisme hier op een duurzame, kleinschalige manier te ontwikkelen”, vertelt ze.
Overwoekerd door onkruid
De oude voetpaden stammen uit de tijd dat Andros veel dichter bevolkt was dan nu (in de jaren vijftig trokken veel eilandbewoners naar Athene) en vrijwel iedereen zich alleen nog te voet verplaatste. “Die paden waren vaak al tientallen jaren niet gebruikt en overwoekerd door onkruid”, vertelt Karayiannis. “Het kostte een hoop moeite ze te vinden en weer toegankelijk te maken, maar ze ontsluiten zó’n diversiteit en natuurlijke rijkdom. Geologisch gezien is Andros als een soort harmonica in elkaar gedrukt, met bergruggen en ook veel kloven. Juist daar lopen veel oude paden doorheen, langs de riviertjes en in de schaduw van bomen. Vanaf de weg kijk je er letterlijk overheen.”
Klik op de afbeelding voor meer foto’s
Met behulp van vrijwilligers is inmiddels ruim 160 kilometer aan historische paden hersteld en bewegwijzerd, verspreid over zo’n 20 routes. De kortste routes zijn een paar kilometer lang; wie echt wil doorpakken, loopt van noord naar zuid de Andros Route, een traject van ruim honderd kilometer. Het netwerk is Europees gecertificeerd met het keurmerk European Quality Trail, wat in de praktijk inhoudt dat de bewegwijzering zó duidelijk is dat men ook zonder routeboekje goed de weg vindt.
Wie een dag níet wil wandelen, vindt op Andros genoeg mogelijkheden voor ontspanning en culturele uitstapjes. Uitrusten kan op de stranden rond de badplaats Batsi. De hoofdstad Andros Chora heeft niet alleen een gezellig centrum met volop terrassen, maar ook diverse musea, waaronder een klein museum voor moderne kunst. En dan zijn er nog de Byzantijnse kloosters, waarvan het klooster Panachrantou, uit de tiende eeuw, een van de bekendste is.
‘Daar moeten eeuwenlang jaar in jaar uit duizenden mensen zijn gepasseerd’
Maar juist ook die oude voetpaden brengen bezoekers in contact met de cultuur en geschiedenis van het eiland; met de stenen muurtjes die de akkers omzomen en met de waterbronnen, soms prachtig versierd met stenen leeuwenkoppen, die duidelijk maken waarom Andros ook wel ‘het waterrijke eiland’ wordt genoemd. En met bouwwerken uit vroeger tijden, zoals de rij vervallen watermolens langs wandelroute 14, van Agios Stathis naar Amolochos.
Route 14 wordt onderhouden door Yiannis Tridimas, een van de vrijwilligers van Andros Routes. De oud-docent werktuigbouwkunde woonde lang in Groot-Brittannië maar keerde na zijn pensioen terug naar het eiland en is nu een van de ‘Route Angels’: hij maakte dit oude voetpad weer toegankelijk (‘Best een uitdaging, want al het snoeiwerk moest met de hand’) en treedt regelmatig op als gids. Hij vertelt hoe hij als kind al regelmatig over dit pad liep, om met de ezel zakken graan naar de molens te brengen en laat zien hoe doordacht de oude technieken waren. Hoe het water door holle takken van moerbeibomen naar een houten turbine werd gevoerd, en hoe de molenaars samenwerkten om de waterkracht optimaal te benutten.
Nieuwe routes
Een hernieuwde waardering voor het verleden, ook dát is de winst van Andros Routes. Intussen werken vrijwilligers nog steeds volop aan nieuwe routes. Onlangs nog ontdekte Karayiannis een stenen brug, verscholen tussen de bomen in een diepe kloof langs een doorgaande weg. “Daar moeten eeuwenlang jaar in jaar uit duizenden mensen zijn gepasseerd”, peinst ze, en voegt eraan toe dat ook deze plek binnenkort wordt opgenomen in een van de routes. “Het verleden is een vorm van rijkdom. Die kunnen we nu aanboren om het duurzaam toerisme hier een impuls te geven.”
- Praktische informatie over Andros Routes is te vinden op androsroutes.gr (ook Nederlandstalig)
- Bereikbaarheid met Transavia of KLM naar Athene, vanaf ± € 150,- retour, dan de ferry vanaf de haven van Rafina, vaartijd 2 uur, € 19,-, fastferries.com.gr
- Beste reistijd in het voor- en najaar; kies in het hoogseizoen de wandelingen met meer schaduw
- Eilandhoppen neem de ferry naar buureiland (en bedevaartsoord) Tinos, en reis eventueel nog verder naar Delos (naar verluidt de geboorteplaats van de god Apollo) of feesteiland Mykonos.
- Reisgids Hiking op Andros van Olga Karayiannis (€ 15,-), ter plaatse te koop of via het-boekje.nl