Hoe Amerika de wijnwereld veranderde

Een eeuw lang was Frankrijk hét wijnland van de wereld, het beste, het prototype, het ideaal. De eerste haarscheurtjes in dit beeld werden in de jaren zeventig zichtbaar. Dankzij een proeverij in Parijs en een wijnschrijver uit Baltimore.

Tekst: Han Sjakes | Beeld: Shutterstock

Parijs, 24 mei 1976. De Britse wijnhandelaar Steven Spurrier en zijn Amerikaanse compagnon Patricia Gallagher houden een blinde proeverij met Franse en Californische wijnen. Op de proeftafel staan twintig wijnen. Tien chardonnay’s en tien flessen met cabernet sauvignon, waarbij de Franse inbreng bestaat uit vier beroemde Bordeaux-wijnhuizen. Voor de liefhebber: Mouton-Rothschild, Montrose, Haut-Brion en Léoville Las Cases.

De vier witte Franse inzendingen behoren tot de top van de Bourgogne. Juryleden uit beide landen gaan aan het werk. De sfeer is ontspannen, de Fransen blaken van zelfvertrouwen. Op een gegeven moment roept een van de Franse juryleden plagerig: “Ah! Terug naar Frankrijk!” De enige aanwezige die inzage had in line-up van de proeverij, de Amerikaanse journalist George M. Taber, spitst zijn oren. Het betreft namelijk een Amerikaanse chardonnay.

De proeverij gaat de geschiedenis in als The Judgment of Paris, naar de titel van het boek dat Taber erover schreef. Die benaming is ontleend aan Het Oordeel van Paris uit de Griekse mythologie, waarin de Trojaanse prins Paris in een soort missverkiezing aan de godin Aphrodite de ‘gouden appel’ toewijst. Met desastreuze gevolgen in de vorm van de Trojaanse oorlog. 

U voelt hem aankomen: tot verbazing en ontsteltenis van de Fransen gaat de gouden appel naar de gasten. In beide categorieën eindigt Californische wijn op de eerste plaats. Een traumatische ervaring voor de Franse wijnindustrie. Een historische gebeurtenis. Het Smithsonian’s National Museum of American History in Washington bewaart flessen van de winnaars: Stag’s Leap Wine Cellars cabernet 1973 en Chateau Montelena chardonnay 1973. 

Nieuwewereldwijnen

Al is achteraf gebleken dat er veel is af te dingen op de uitslag, de legendarische proeverij maakte op pijnlijke wijze duidelijk hoezeer Frankrijk zijn luxepositie overschatte en die van de nieuwe concurrenten miskende. Het ‘oordeel van Parijs’ markeert het begin van de opkomst van de nieuwewereldwijnen. Uit Chili, Australië, Zuid-Afrika, Nieuw-Zeeland en Argentinië. Californië is nog steeds veruit de grootste wijnproducent in de VS, maar inmiddels wordt in álle vijftig staten van Amerika wijn gemaakt.

Baltimore, Washington, 1978. De Amerikaanse advocaat Robert M. Parker jr. richt The Wine Advocate op, een nieuwsbrief met voornamelijk proefnotities. Al snel bedient hij hier een groot publiek mee, zeker in de VS, een belangrijke afzetmarkt voor Franse wijn. Kritiek komt er als het oordeel van Parker in zijn hoogtijdagen zó veel gewicht in de schaal legt, dat wijnmakers hun wijnstijl gaan aanpassen in de richting van zijn persoonlijke voorkeur: soepele, geconcentreerde wijnen met veel fruit en houtaroma’s. Reden voor zijn opponenten om dit neerbuigend ‘Parkerization’ te noemen.

‘Parkerization versus verfijnde Europese stijl’

Al is Parker zelf al teruggetreden, talloze wijncritici reizen namens The Wine Advocate de hele wereld over om wijnen te beoordelen volgens het 100-puntensysteem dat hij introduceerde. Het is een belangrijk instrument geworden voor de wereldwijde wijnhandel. Een wijn met een score van negentig of hoger is eenvoudig meer geld waard.

Nu zijn invloed niet meer zo almachtig is, kunnen we stellen dat Parker een referentiekader aan het wijnpalet heeft toegevoegd. Een deel van de Europese wijnproductie is in de richting van de Parkerstijl opgeschoven. De elegante, ingetogen, koele-klimaatwijnen in Frankrijk en elders in Europa zijn echter nooit weggeweest. Integendeel: die stijgen al jaren juist weer in aanzien. Wereldwijd streven wijnmakers naar de verfijnde Europese stijl. Californische wijn wordt gevarieerder en koelere regio’s in Amerika zijn sterk in opkomst. De beste van die wijnen scoren 90+, ook in The Wine Advocate.

Wijnhandel na de drooglegging

De Amerikaanse alcoholwetgeving, het zogenoemde three-tier system, staat al ter discussie sinds de instelling ervan na het beëindigen in 1933 van de drooglegging (prohibition), die dertien jaar duurde. De overheid hanteert een strikte scheiding tussen drie bedrijfstakken: de producenten/importeurs, de groothandel en de verkoop aan consumenten. Elk van de 50 staten heeft zijn eigen uitzonderingen op deze nationale wetgeving ingevoerd. Erg onhandig voor de Amerikaanse wijnproducenten. Eén pluspuntje: wijnverkoop vanuit de wijnmakerij is in de meeste staten wel toegestaan.  

In zeventien van de vijftig staten heeft de overheid het monopolie op de distributie van alcohol. De producenten verkopen hun drank aan de overheid, die het doorverkoopt aan wijnwinkels, waarmee in een moeite door het innen van belasting is veiliggesteld. Bij de meeste van deze staten (vijftien) geldt dit alleen voor sterke drank. Pennsylvania en Utah hebben behalve de distributie ook de verkoop aan consumenten in beheer. Om het nog wat ingewikkelder te maken: in 33 staten zijn er provincies, gemeenten, stadsdelen of parochies die de verkoop van alcohol, en soms ook het in bezit hebben of drinken ervan, volledig verbieden. Er zijn ook staten (zeventien stuks) die het de lagere overheden niet toestaan om hun community droog te leggen. 

Ook de wetgeving omtrent de leeftijdsgrens voor het drinken van alcohol is in elke staat anders. Opmerkelijk is dat de bases van het Amerikaanse leger tot 1982 van elke leeftijdswet waren vrijgesteld. Dit met het idee dat wie oud genoeg is om militair te zijn, ook oud genoeg is om alcohol te drinken.

Kortom: de eenheid in de VS is op dit punt ver te zoeken. De anti-alcohollobby is groot en fanatiek. Er laaien geregeld felle discussies op tussen voor- en tegenstanders van strengere wetgeving, waarbij de laatsten vaak suggereren dat er wordt aangestuurd op een nieuwe prohibition.

Proefpakket Amerikaanse wijnen: Pedroncelli

De smaak te pakken? Proef zelf hoe lekker Amerikaanse wijnen zijn!

Delen