Integraal Zorgakkoord: the proof of the pudding…

“Het is half november, de zorgverzekeraars hebben de premies voor 2023 bekendgemaakt. Ze verschillen weinig van elkaar, dus er komen vast nog reclamefilmpjes die de beste zorg beloven. Tegelijkertijd hebben ze bij tenminste één zorgverzekeraar aangegeven dat ze waarschijnlijk niet meer aan hun zorgplicht kunnen voldoen, vanwege een tekort aan zorgprofessionals.

Tekort aan zorgprofessionals

Ook minister Ernst Kuipers waarschuwde zondag 13 november in het tv-programma Buitenhof dat een zorginfarct op komst is door de sterk toenemende zorgvraag. Dit komt vooral door de vergrijzing en steeds meer (technologische) mogelijkheden aan de ene kant en onvoldoende samenwerking vanwege doorgeslagen competitie en concurrentie, gebrekkige informatieoverdracht en het enorme personeelstekort aan de andere kant.

Bij het personeelstekort spelen verschillende factoren een rol. Naast een hoog ziekteverzuim en afnemende belangstelling voor zorgopleidingen, is er een nog grotere uitstroom. Dit komt door een aanhoudende overbelasting die te maken heeft met werkzaamheden naast directe zorgtaken.

Teveel tijd kwijt aan administratie

In 2016 is door VvAA al gemeten dat bij vrijwel alle BIG-geregistreerde beroepsgroepen 40 procent van de werktijd bestaat uit het voeren van administratie en het volgen van alle regels. Uit de laatste bezielingsscan van VvAA zien we een flinke vermindering van de mentale energie en bevlogenheid en een stijging van burn-outklachten van zorgprofessionals. Het meest, maar niet alleen, onder de groep huisartsen. Een genoemde reden is de extreme regeldruk. Gemiddeld 75 procent van de antwoorden betreft als belangrijkste ervaren veroorzaker de zorgverzekeraars. Het lijkt erop dat nog steeds onvoldoende beseft wordt wat de dramatische impact hiervan is, want het gaat maar door.

Onderzoek van ACTIZ wees uit dat vermindering van administratieve lasten de Verpleeg- en Verzorgingshuizen en Thuiszorg ruim 50 miljoen extra arbeidsuren voor directe zorgtaken zou kunnen opleveren. Dat is het equivalent van bijna 30.000 fte. Halvering van de administratieve last in care en cure gaat al gauw over meer dan het dubbele aantal fte en met de gebruikelijke parttime factor meer dan 100.000 personen. Allemaal goed opgeleide en ervaren zorgprofessionals, vaak in vaste dienst, die verzocht worden fulltime te gaan werken (zonder kinderopvang), terwijl ze momenteel het verkeerde werk doen. Mogelijk is juist dit fenomeen een oorzaak van sterk stijgende ‘zorgkosten’. Minister Conny Helder gaat het aanpakken, maar is het krachtig genoeg en niet te laat?

Gebrek aan vertrouwen

Kern van het probleem is een gebrek aan wederzijds ervaren vertrouwen, leidend tot een op hol geslagen controlecultuur. In een recent onderzoek onder VvAA leden (2020), bleek dat tweederde van de zorgprofessionals weinig tot zeer weinig vertrouwen voelt van de zorgverzekeraars.

Enkele quotes ter illustratie:

• Minder administratie svp om te bewijzen dat bepaalde zorg echt is geleverd en dus meer vertrouwen in plaats van wantrouwen van de zijde van de zorgverzekeraars.
• De overmaat aan regels en protocollen is een symptoom van het wantrouwen dat regelmakers in ons als zorgverleners hebben. Afbouwen van regels is noodzakelijk om vertrouwen te herstellen!. 

Het wantrouwen zit gebakken in het stelsel met haar tegengestelde belangen. In de Covid-jaren is gebleken dat nog niet alle intrinsieke motivatie, flexibiliteit en improvisatietalent bij zorgprofessionals is verdwenen, maar de huidige signalen staan op rood.

Zien we de voornemens uit het Integraal Zorgakkoord (IZA) terug in de contractafspraken voor 2023? Alle partijen die hebben meegeschreven aan het IZA lijken zich bewust van de urgentie van deze problematiek en hebben met grote voornemens beloofd om de problemen aan te pakken. Meer tijd voor de patiënt, minder administratie, beter contracteerproces, meerjarenafspraken, meer werkplezier en passende zorg. (Wie heeft overigens de tijd dat aan de patiënt uit te leggen?)

Herstel van vertrouwen tussen zorgverzekeraars en zorgprofessionals en hun organisaties heeft de hoogste prioriteit. Tijd en aandacht voor elkaar is nodig om te komen tot gedeelde visie en begrip en om het vertrouwen te herstellen. VvAA wil hier een belangrijke bijdrage aan leveren, uitgaande van de goede bedoelingen bij alle partijen.

Dit najaar gaan we het zien; het is de eerste contractperiode na het afsluiten van het Integraal Zorgakkoord. The proof of the pudding is in the eating.”