Kanteling in solidariteitsdebat
Stel dat psychiater Dan Cohen zijn artikel onder de kop Stop met belonen van patiënten die ongezond leven niet afgelopen maandag had geplaatst maar vijf jaar geleden. Wat was er dan gebeurd? Waarschijnlijk was hij met pek en veren de stad uit gejaagd. Zulke dingen zei een weldenkend mens niet. We moesten compassie tonen met mensen met gezondheidsproblemen door een ongezonde leefstijl.
Maar Cohen publiceerde zijn tekst niet vijf jaar geleden, hij deed dit afgelopen maandag. En de social-mediareacties die ik op zijn betoog lees, zijn toch wel wat diverser dan ze vijf jaar eerder geweest zouden zijn. Zeker, ik tref nog steeds mensen die zijn standpunt abject vinden (‘Een zwart gat waar je ziel moet zitten’, ‘Schokkend’), maar ook heel andere reacties: ‘Een ander geluid in het debat’ bijvoorbeeld, of – van een huisarts – ‘Pittig artikel waar zeker wat in zit’.
De afgelopen 5 jaar zijn we anders gaan denken over solidariteit in de zorg
Wat is hier aan de hand? In de eerste plaats zijn we in de tussenliggende jaren al wel wat anders gaan denken over solidariteit in de zorg. De bereidheid om de zorgkosten voor anderen te dragen neemt af, zeker als die kosten het gevolg zijn van iemands ongezonde leefstijl. Maar er is ook het succes van een leefstijlprogramma als Keer diabetes2 om om rekening mee te houden. Het programma bewijst dat aanpassing van de leefstijl het ziekteproces kan keren. En als dit kan, dan is het niet vreemd als mensen gaan zeggen: ‘Dan verwachten we ook dat je eraan meedoet’. Met andere woorden: succes van leefstijlprogramma’s leidt tot discussie over solidariteit met mensen die er geen gebruik van maken. Cohen heeft wel een punt.
11 reacties
Cohen heeft wel een punt. Echjter, er zijn mensen die de motivatie niet uit zichzelf kunnen halen. Het aanpassen van leefstijl is niet makkelijk en vraagt veel van de mensen zelf,
Die hebben een beetje hulp nodig om de juiste mindset te krijgen, zodat ze zelf verder kunnen.’
Rubik Nazarian
11 april 2018 / 10:16Helemaal met je eens. Alleen vrees ik dat de bereidheid kan dalen om te accepteren dat die motivatie niet vanzelfsprekend is. “Het programma is er, dan gebruik je het toch? Daar betalen we tenslotte allemaal aan mee hoor met onze zorgpremie.” Dat dus.
Frank van Wijck
11 april 2018 / 10:22Goed dat Cohen het aanzwengelt.. om maar weer tot de conclusie te komen dat hij op de verkeerde plek zit te jeuken. Toegegeven het bekt wel lekker in de pers en je kunt er een blog aan besteden.
G K Mitrasing
11 april 2018 / 11:22Nou Glenn, jeuk eens even op de goede plek dan, in plaats van alleen maar te stellen dat Cohen het verkeerd doet.
Frank van Wijck
11 april 2018 / 11:25Juist, er zit iets in de stellingname van Cohen. Maar toepassing van dat principe lijkt me bijna onmogelijk, zowel praktisch als principieel:
– praktisch: een arts kan voor een individuele patient heel moeilijk vaststellen of (bijvoorbeeld) diens obesitas nu wel of niet het gevolg is van een leefstijlprobleem. Misschien is er bijvoorbeeld wel oorzaak op hormonaal niveau. Dat is vaak onmogelijk met zekerheid vast te stellen. Moet je dan zo’n patiënt gaan ‘straffen’ vanwege het enkele feit dat obesitas het gevolg kán zijn van een leefstijlprobleem?
– principieel: leefstijlproblemen vloeien vaak voort uit andere problemen. Je ziet in het sociaal probleem heel vaak een soort clustering van problemen: armoede, vaak met schulden (en daardoor vaak stress), sociale netwerken van slechte kwaliteit, lage opleidingen enz. Kan je iemand die in zo’n probleemcluster zit, het heel erg kwalijk nemen dat hij een beroerde leefstijl heeft? Dubieus.
Hans Koevoet
11 april 2018 / 21:11Je hebt natuurlijk helemaal gelijk Hans, zowel met je praktische als je principiële punt. De vraag is alleen hoe het grote en niet altijd even goed geïnformeerde publiek reageert op mensen met een ongezonde leefstijl als steeds meer informatie in de media komt over de positieve gevolgen van leefstijlinterventie. Populisme kan dan snel op de loer liggen en het debat beïnvloeden.
Frank van Wijck
11 april 2018 / 21:19Ja, dat is zeker een probleem.
Hans Koevoet
11 april 2018 / 21:22Het succes van Keer Diabetes 2 Om is helemaal niet zo duidelijk als lijkt in de media. Ik schreef er dit over http://www.liesbethoerlemans.com/2018/04/keer-diabetes-2-om-niet-87-heeft_47.html
Liesbeth Oerlemans
12 april 2018 / 10:37Voor resultaten van het onderzoek naar het groepsprogramma Keer Diabetes2 Om, zie: https://keerdiabetesom.nl/wetenschappelijk-onderzoek/
Maaike de Vries
12 april 2018 / 15:24Toenemende aandacht voor leefstijl kantelt het debat over solidariteit in de zorg, volgens @FrankvanWijck Herstelcirkel versterkt juist solidariteit door coöperatieve kracht. Hij voor meer informatie op https://www.herstelcirkel.nl
Huub ter Haar
12 april 2018 / 17:43Uit recente resultaten van de Nationale Diabetes Challenge blijkt dat lange termijn effect (naast deze gemeten effecten https://zelfzorgondersteund.nl/wp-content/uploads/2017/12/Rapportage-NDC-Resultaten_T2DM-2017.pdf) ook aangetoond wordt. Ook andere initiatieven zoals KeerDiabetes2Om, @herstelcirkel in de wijk en CooL (coaching op leefstijl) doen langere termijn onderzoeken met mooie resultaten, waarvan de een al langer onderzoek doet dan de ander. Pilot CooL (coaching op leefstijl) is onderzocht door Universiteit van Maastricht, CZ en zorggroep Zorroo: http://www.avleg.nl/nieuws/resultaten-pilot-met-cz-en-universiteit-maastricht-positief/
Nicole van Loy
12 april 2018 / 19:34