Kunst kijken & kopen

Anderhalf jaar lang was de kalender van de kunstbeurzen leeg. Nu start alles weer op. Een rondgang langs het aanbod, met praktische tips van kunstjournalist Edo Dijksterhuis voor beginnende kopers en beursnovicen.

Tekst: Edo Dijksterhuis 

In februari 2020 was Art Rotterdam de laatste hedendaagse kunstbeurs die plaatsvond vóór het uitbreken van de coronapandemie. Anderhalf jaar later was het de eerste die – na een lange reeks opgeschorte en afgelaste evenementen – een rentree maakte. De stemming was feestelijk en zelfs opgewonden. Iedereen was hongerig naar nieuwe ontdekkingen en oude bekenden. En naar de veelheid aan kunst die je alleen op een beurs ziet. Maar het viel ook een beetje tegen. Het publiek bleek collectief uit vorm. Zelfs de meest doorgewinterde beurstijger sleepte zich na vier, vijf uur bekaf naar de uitgang. Na zó lang droog te hebben gestaan, was overprikkeling bijna onvermijdelijk.

Laat dat een les zijn met het oog op de beurskalender van de komende maanden. De neiging tot overcompensatie en vroegtijdige verzadiging is het beste te beteugelen met een beetje huiswerk, dat we ook voorpret kunnen noemen. Bestudeer welke galeries acte de présence geven en welke kunstenaars ze brengen. Wat de nieuwsgierigheid prikkelt, kan op de plattegrond worden aangekruist. Bij aankomst eerst die favorieten checken met een nog frisse blik. Daarna kunt u zich naar hartenlust ‘vol laten lopen’.

Het gevaar van overkill valt bij de eerste beurzen van dit seizoen gelukkig mee. Ze zijn van behapbaar formaat. De KunstRAI (8-12 september) biedt een podium aan 76 hedendaagse kunstgaleries. Schilderkunst en fotografie zijn hier dominant, maar sla zeker niet het design van Particles over of de kunstsieraden van topkwaliteit bij Galerie Rob Koudijs.

Het iets kleinere Art The Hague (29 september-3 oktober) heeft zich door de jaren heen opgewerkt tot vergelijkbaar niveau. Vroeger was dit vooral een Haagse aangelegenheid maar het predicaat ‘regionaal’ is nu passend. Met deelnemers als Dürst Britt & Mayhew, Frank Taal en NL=US is op het vlak van hedendaagse kunst veel interessants te zien.

September is ook de maand van de Unseen Photo Fair Amsterdam (17-19 september), de belangrijkste fotografiebeurs van Nederland. Vanwege aanhoudende onduidelijkheid over internationaal reizen zijn de meeste deelnemers dit jaar Europees, maar de foto’s die ze tonen, komen ook uit Azië, de Amerika’s en Afrika. Geen nood als er een stip naast een lijst hangt ter indicatie van verkoop: het gaat hier vrijwel altijd om werk in oplage.

Dieper in het najaar kunnen we uitkijken naar PAN Amsterdam (14-21 november), het kleine, nationale broertje van de internationale topbeurs TEFAF. De kern van deze inmiddels 34 jaar oude beurs wordt gevormd door antiek en oude kunst, maar de organisatie werft sinds een paar jaar actief onder hedendaagse kunstgaleries om zo een jonger publiek te trekken. De sfeer is daardoor verlevendigd en het aanbod opgerekt. U kunt hier terecht voor antieke klokken, juwelen van aristocratische herkomst, Chinees porselein, antieke wapens of een intrigerende netsuke, een handgesneden gordelknoop die stamt uit het 17de-eeuwse Japan en tegenwoordig geldt als hot verzamelitem.

In plaats van zo’n historisch kleinood kunt u natuurlijk ook gaan voor een enorm schilderij, gemaakt door aanstormend talent. Bedenk bij het sluiten van de koop echter wel dat de wanden van beursstands een stuk hoger zijn dan woonkamerplafonds volgens het Bouwbesluit. Het loont soms de moeite een kunstwerk thuis uit te meten (bijvoorbeeld met kranten) om te kijken hoe het staat en te controleren of het überhaupt door de deur past.

Het nieuwe jaar wordt traditioneel geopend door de First Art Fair (20-23 januari 2022). Dit evenement heette tot voor kort de Realisme-beurs en die naam geeft beter aan waar de nadruk op ligt. In de Passenger Terminal Amsterdam draait het om herkenbare voorstellingen in allerlei stijlen en media. De organisatie is dezelfde als die van de KunstRAI en Art Breda (16-24 april 2022), die naast kunst ook design en antiek brengt. Dat betekent dat de drempel in meerdere opzichten niet al te hoog ligt: de prijzen liggen binnen bereik van de gemiddelde bezoeker en u hoeft geen halve pagina theorie te verteren om het getoonde een beetje te begrijpen.

Koopjesjagers en beginnende kopers zullen zich aangetrokken voelen tot de Affordable Art Fair (28-31 oktober) en het moet gezegd: ‘alles onder de € 7.000,-’ is een geweldige sales pitch. Maar hoe-wel er met een scherp oog nog leuke ontdekkingen te doen zijn, overheerst hier na-aapkunst en wandvulling die decoratief is en niet meer dan dat.

Het is overigens een misvatting dat op kwalitatief hoogstaande beurzen geen betaalbaar werk te koop is. Zelfs op Art Rotterdam (11-13 februari 2022), de beste en grootste nationale beurs voor hedendaagse kunst, kunt u prima slagen voor minder dan € 1.500,-. De kunst hier ligt over het algemeen wel meer in de categorie ‘voor gevorderden’ en vraagt om een investering in tijd en moeite. Dat geldt minder voor het aanbod van Object, dat parallel aan Art Rotterdam wordt gehouden en doorgaat voor de enige gespecialiseerde designbeurs van Nederland. Hier kunt u terecht voor een eigenzinnige kandelaar of limited-editionstoel.

Bij een bezoekje aan TEFAF (12-20 maart 2022) komt de portemonnee waarschijnlijk alleen tevoorschijn in het stijlvol ingerichte restaurant. De prijskaartjes voor de hier aangeboden kunst en antiek zijn stevig. Er hangen hier dan ook Picasso’s en Miró’s, en vorig jaar ging een Van Gogh voor € 15 miljoen van de hand. Dit is het jachtterrein van rijke verzamelaars die zich laten invliegen per privéjet en museumdirecteuren die al telefonerend met hun raad van toezicht een nieuw collectiestuk proberen veilig te stellen. Gewone stervelingen kunnen zich daar niet mee meten. Maar het is wel een bijzonder schouwspel en met een beetje geluk ziet u de pronkstukken van de beurs een paar maanden later terug in het museum.