Leefstijlscepsis
De dokter moet loslaten en de patiënt moet het heft meer in eigen hand nemen, lees ik in het nieuwsbericht over de oprichting van het Nederlands Instituut voor Leefstijlgeneeskunde (NILG). Het uitgangspunt van de initiatiefnemers – het LUMC en TNO – is begrijpelijk: de patiënt moet zijn leefstijl aanpassen omdat dit zijn gezondheid ten goede komt, en de arts moet zich beperken tot zorg voor wie alsnog ziek wordt.
Toch ben ik sceptisch over de vraag of de initiatiefnemers erin slagen om hun doelstelling – de maatschappelijke en economische impact van leefstijl-geneesbare ziekten de komende tien jaar te halveren – waar te maken. Ze willen dit doen door deze zorg te laten verhuizen van spreekkamer naar huiskamer, stellen ze. En de weg die ze daarvoor willen bewandelen is: fungeren als platform voor kennisinstellingen, bedrijven en overheid. Dat daarmee een ‘brede coalitie’ zal ontstaan, zoals ze zeggen te verwachten, geloof ik zeker. Er is immers een groot urgentiebesef voor de noodzaak om de route van leefstijlgeneeskunde te gaan bewandelen.
Leefstijlverandering is weerbarstige materie
Maar die brede coalitie komt dus wel van bovenaf tot stand. Waar precies op die route gaan de kennisinstellingen, bedrijven en overheid de burger ontmoeten om wie het gaat? En hoe krijgen ze die mee om hem het heft in eigen hand te laten nemen, verantwoordelijkheid te nemen voor zijn eigen leefstijl dus? Het feit dat maatregelen om een gezonde leefstijl te ontwikkelen volgend jaar in het basispakket van de zorgverzekering komen zal helpen, maar garandeert nog niet dat mensen er op grote schaal gebruik van gaan maken. Leefstijlverandering is weerbarstige materie die van heel veel factoren afhankelijk is, sociaaleconomische status en peer pressure bijvoorbeeld. Tien jaar is dus een korte periode.
9 reacties
het is bekend dat ‘patiënten’ niet in dezelfde mate het heft in handen nemen bij leefstijlverandering. Als het gaat om zelfmanagement zoals dat zo mooi heet, bestaan er zelfs instrumenten zoals ’the Patient Activation Measure’ die in NL niet wijd verbreid is. Het meet door 15 vragen de ondersteuningsbehoefte van de ‘patiënt’. De arts en de patiënt kunnen daardoor beter aan de slag met de beoogde leefstijlverandering, of niet beoogd, wanneer de patiënt zijn lot het liefst in handen van de arts legt… Het maakt het gemakkelijker aan te sluiten bij de mogelijkheden van de ‘patiënt’. In de huisartsenpraktijk zie ik nog veel eenvormigheid, ook de praktijkondersteuner volgt het stramien van de zorgstandaard Diabetes bijvoorbeeld en volgt niet echt een integrale aanpak. Ook wordt nauwelijks gekeken naar eerdere mogelijkheden en samenhang met de levensgeschiedenis van de patiënt.
Anneriek Risseeuw
4 juni 2018 / 09:28Leefstijlverandering leuk, logisch en laagdrempelig maken is de volgende stap na het verzekerd beschikbaar maken van goede raad. MinVWS heeft recent zijdelings opgemerkt dat zij een rol weggelegd zien voor supermarkten om die handschoen op te pakken. Eén van de supermarkten in Nederland deed recent een proef met het inrichten van een ‘snoepstraat’ met alleen fruit dat ‘gemixt en gematcht’ kon worden en prominent bij binnenkomst ‘voor het grijpen’ lag. Het vloog de deur uit. Als je dit concept doortrekt zijn de mogelijkheden eindeloos. Stel dat AH een ‘AppyCounter’ inricht waar je voor 2 euro (goedkoper en beter equivalent van een blikje red bull en 2 koude saucijzenbroodjes) tussen de middag een smoothie kunt laten maken van bananen, aardbeien, kwark, bramen, bessen, etc. Stel je dan eens voor dat je mensen verleidt om twee pakjes sigaretten per week (12 euro) in te ruilen voor 6 dagen per week verse groenten stomen in aluminiumfolie (2 euro per keer). En op zondag patat natuurlijk. 🙂
Sandra Schoppers
5 juni 2018 / 18:08Een mooi voorbeeld Sandra, en terecht natuurlijk dat je een rol weggelegd ziet voor supermarkten. Die kunnen in termen van maatschappelijk verantwoord ondernemen een belangrijke rol spelen. Kijk maar naar Lidl met zijn beslissing geen sigaretten meer te gaan verkopen. Alleen jammer van die toevooeging “vanaf 2022”. Die geeft aan dat het allemaal niet heel snel gaat.
Frank van Wijck
5 juni 2018 / 19:12Hoeveel illusie kan een plan verdragen? En is het oprichten van een vereniging met zo’n doelstelling niet op voorhand een desillusie!
Kijk om je heen, wandel op een mooie dag eens door een stad, over een boulevard of winkelcentrum. Zelfs als niet arts vliegt je de pathologie om de oren. Die zelfde patiënt moet nu plotseling zelf een draai van 180⁰ maken wat betreft zijn manier van eten, bewegen, leven? Dat zou binnen 10 jaar de helft minder welvaartziekten opleveren!
‘En gie geleuft dat,’ hoor ik mijn keurig katholieke schoonmoeder nog zeggen.
De rol van de dokter in dit geheel wordt mijn inziens sterk onderschat, maar dan heb ik het wel over een dokter die de confrontatie niet mijdt. Sommige patiënten hebben baat bij een dokter die zich ook als opvoeder durft te gedragen. Maar dat is lastig. Wie durft er nog tegen een patiënt te zeggen: ‘U bent hier aan het verkeerde adres. Ik kan u niet helpen, de enige die kan bent u zelf.’
Lees de berichten over de bijna exploderende toeloop op de Spoedhulp van de huisartsenposten. De bulk van wat zich daar aandient, kan probleemloos wachten tot een gewone werkdag. Maar het kwam de ‘patiënt’ op zaterdag op zondag of in de avond nu eenmaal beter uit. Daar treft hij/zij een huisarts die hij/zij niet kent en andersom. Hoe gestoord ben je dan als arts om daar stennis over te maken?
En nu moeten we met allerlei verleidingstrucs de mensen stimuleren om meer te bewegen, beter te eten!
Ik vrees dat het niet kan zonder confrontatie. Die anti-tabaksreclame van artsen in witte jas die mensen op straat aanspreken, is m.i. een prima stap in de goeie richting. De vraag ‘Wilt u eerder dood,’ is daar echter nog niet gesteld.
Ik begrijp dat er moed voor nodig is om zo’n vraag te stellen. Maar in handen van een communicatief sterke arts kan het een prima opmaat zijn voor een indringend gesprek met meer kans op een goede wending.
Joep Scholten
6 juni 2018 / 12:18Helder Joep, we denken er hetzelfde over.
Frank van Wijck
6 juni 2018 / 13:43Ronduit briljant, en Nobelprijs waardig;
De oplossing voor alle lifestyle gebonden ziektes:
Dokters ! die aan al hun patienten vragen: ” wilt u eerder dood? ”
Dat niemand daar eerder aan heeft gedacht…..
J.Bessems
8 juni 2018 / 10:23Een Nobelprijs misschien niet. Maar ik denk niet dat het slecht is als een arts een patiënt confronteert met de schadelijke gevolgen van zijn leefstijl.
Frank van Wijck
8 juni 2018 / 10:35U stelt dus dat huisartsen en masse o.a. de richtlijnen COPD, lage rugpijn, diabetes 2 negeren?
Dat fysiotherapeuten en masse hun richtlijnen negeren?
Interessant.
Graag onderbouwing van deze stelling.
( Zie https://www.nhg.org/?q=standaarden/volledig/nhg-standaard-diabetes-mellitus-type-2#idm12140816
https://www.nhg.org/standaarden/volledig/nhg-standaard-copd#idp14644080
https://www.nhg.org/standaarden/samenvatting/aspecifieke-lagerugpijn#idp23613872
https://www.defysiotherapeut.com/aandoeningen-en-klachten/rugpijn.html
https://www.defysiotherapeut.com/aandoeningen-en-klachten/copd.html )
F. van der Wissel
9 juni 2018 / 18:44Nee, hoe komt u daar nu bij? Ik zeg toch nergens “Zorgprofessionals houden zich niet aan hun eigen richtlijnen?” Er staat wat er staat, niet meer dan dat. De rest is uw eigen interpretatie.
Frank van Wijck
10 juni 2018 / 11:30