Lekker lopende lezing

‘Kun je een lezing geven van een half uur’, is een vraag die professionals regelmatig krijgen. Best spannend als u dat nog nooit heeft gedaan. “Neem vooral voldoende tijd voor een goede voorbereiding”, stelt Yvonne van Leeuwen, hoofddocent bij de Huisartsenopleiding in Maastricht.

Tekst: Regi van der Burgt | Beeld Shutterstock

“Je wilt je publiek iets leren, ze laten groeien. Lezingen waar niemand op zit te wachten zijn vreselijk. Dat wil je als spreker toch niet? Je wilt dat deelnemers iets kunnen met de stof die jij aanreikt”, vertelt Yvonne van Leeuwen (65). Gedurende het grootste deel van haar carrière combineerde ze huisarts-zijn in het Zuid-Limburgse Neerbeek met onderwijs geven. Zij zet de bouwstenen voor een goede lezing op een rijtje. Bij het voorbereiden van een lezing of workshop zijn volgens Van Leeuwen twee aspecten belangrijk, namelijk cultuur en architectuur. Van Leeuwen: “Je moet je verdiepen in je publiek, nadenken over de boodschap die je wilt brengen én de manier waarop je dat gaat doen. De dimensie tijd is ook nog belangrijk. Want voorbereiden kost tijd.”

Cultuur

Van Leeuwen: “Eerst ga je de cultuur exploreren. Wie is je doelgroep? Wat is hun achtergrond? Wat weten ze over het onderwerp, wat willen ze weten of wat moeten ze weten? Ga niet de NHG-standaard urineweginfecties behandelen als deelnemers die al kennen. Probeer dieper te gaan. Wat doe je als een blaasontsteking zich net iets anders ontwikkelt dan in de standaard staat? Dan moet de deelnemer gaan nadenken. Ga ook niet iets vertellen dat niet aansluit bij het niveau van je publiek. Mensen leren dan niets.”

Architectuur

Na cultuur komt de architectuur, stelt Van Leeuwen. “Die fase begint met framing. Je gaat nadenken over het doel van je workshop. Wat wil je over het voetlicht brengen?” Ze legt uit: “Stel je een schilderij voor. Kijk naar het totaalplaatje. Vraag je vervolgens af: wat is al geschilderd en welk stukje op het doek ga ik invullen? Een workshop voor huisartsen over oogziekten bij ouderen is een te breed onderwerp voor een uur. Dan is de vraag wat je wel kunt in de tijd die je hebt. Het frame deel je met je publiek: ‘ik kan jullie niet alle oogaandoeningen leren in een uur, maar deze drie komen het meeste voor op je spreekuur. Die moet je onthouden’.”

“Als je weet wat je doel is, ga je nadenken over de manier waarop je de boodschap gaat brengen. Soms krijg je als deelnemer een lawine aan feiten over je heen”, vertelt Van Leeuwen die nu zelf weer cultuurwetenschappen studeert. “Rijtjes en theorie erdoorheen jassen heeft geen zin. Dat onthoudt niemand, deelnemers haken dan af.”

Van Leeuwen werkt graag met casussen om kennis over te dragen. “Een workshop heeft vaak een vaste opbouw: inleiding, theorie en een casus. Draai dat nu eens om. Je begint met een casus die de deelnemer herkent uit de praktijk. Laat je publiek nadenken over de vraag: hoe pak je dit aan? Bespreek vervolgens de antwoorden en vul die als docent aan met theorie. Je kunt de feiten dan als het ware inkoppen. Omdat je aansluit bij reacties van de deelnemers, beklijft de boodschap beter.” Deze methode kun je volgens Van Leeuwen ook toepassen bij een lezing van twintig minuten in een zaal met tweehonderd toehoorders.

Tijd en tijdpad

Tijd speelt niet alleen een rol in het voorbereiden van een lezing, maar ook in de presentatie zelf.  “Neem de tijd om goed na te denken over het doel en de opbouw van je lezing. Maar vergeet ook niet stil te staan bij het tijdpad van je presentatie”, doceert ze. “Heb je maar twintig minuten, dan moet je vooral stilstaan bij de vraag: wat heeft mijn publiek nodig? Kun je je boodschap niet kwijt in de tijd die je krijgt? Dan moet je je doelen bijstellen en informatie weglaten. Dat is beter dan dat je gaat jagen of over de tijd heengaat.”

‘Mijn presentatie is een week van tevoren klaar’

“Je kunt wel veel weten over een onderwerp, maar als je die kennis niet kunt overbrengen in een lezing, dan onthoudt de deelnemer daar weinig van”, zegt huisarts Aafke Snoeijen (41). Zij specialiseerde zich als huisarts in hart- en vaatziekten en geeft lezingen over dit onderwerp aan haar collega’s. In haar opleiding was veel aandacht voor didactiek. “Het belangrijkste dat ik leerde, was dat je moet nadenken over het doel van je lezing. Dat vind ik nog steeds lastig, omdat ik zo veel wil vertellen. Maar je moet je ‘take-home-messages’ beperken, anders onthouden mensen je boodschap niet.” Als ze weet wat ze wil vertellen, zoekt Snoeijen naar een werkvorm. Daartoe gebruikt ze niet alleen casussen.