Limburgse duinen

Onverhard, rustig en over de smalste paadjes: een nieuwe langeafstandswandelroute voert 370 kilometer dwars door de mooiste natuur. Op de Edelherttrail beleven wandelaars Nederland door hertenogen.

Tekst: Annemarie Bergfeld | Beeld: Bob Luijks

Geen parkeerplaats vol auto’s, geen hekken of slagbomen, geen bordjes met ‘Natuurgebied’ en de bijbehorende ge- en verboden. Tussen de vrijstaande woningen aan de rand van Nieuw Bergen loopt simpelweg een onverhard bospad de natuur in. 

Om kennis te maken met de Edelherttrail, een gloednieuwe langeafstandswandelroute, kies ik etappe 11 door een deel van Nationaal Park De Maasduinen in Noord-Limburg. 

Duinen in Limburg? Ja, want aan het eind van de laatste ijstijd blies de westenwind grote hoeveelheden zand uit de drooggevallen Maasbedding tot stuifduinen op. Regenwater bleef in de laagtes staan, waardoor vennen ontstonden. Het resultaat: een meer dan twintig kilometer lang lint van glooiende, beboste rivierduinen, akkers, verstilde vennen en restjes hei en stuifzand langs de oostoever van de Maas. 

Duinen dus, maar edelherten? Tot een paar eeuwen geleden liepen ze hier zeker, net als in de rest van ons land. Nadat ze steeds intensiever werden bejaagd, werd de Veluwe hun laatste toevluchtsoord. De laatste decennia is het dier in drie natuurgebieden geherintroduceerd. 

Afgelopen herfst werd bekend dat al twee jaar een solitair edelhert door Drenthe zwerft. De provincie zit ermee in haar maag, zo’n dier dat zonder uitnodiging en zonder protocol zomaar opdook en zijn dagelijkse dierlijke gangetje gaat. Volgens ecoloog en fervent wandelaar Henny Brinkhof past het in een trend. “Al dan niet met hulp zijn de laatste tijd steeds meer grote dieren teruggekeerd. De wolf is er weer, de zeearend, de wilde kat en de goudjakhals. Er is weer meer ruimte voor natuur in Nederland. Natuurlijk zijn er knelpunten, maar zo heel veel is er niet eens nodig om ook het edelhert vrij baan te geven.”

Brinkhof nam een voorschot op dit mooie toekomstperspectief en zette een Edelherttrail uit, een route die de wandelaar de Nederlandse natuur door de ogen van een edelhert laat beleven: over de kleinste paadjes, door het rulste zand en zo ver mogelijk weg van bebouwing, parkeerplaatsen en mountainbikeroutes.

Route-app 

Dat ‘kijken door de ogen van een edelhert’ blijkt wel even te moeten inslijten. ‘Geen routebeschrijving, volg track’ luidt de aanwijzing die de route-app me aan de rand van het bos geeft. Als goedgetraind routewandelaar had ik natuurlijk al lang die houten paaltjes aan de voet en halverwege de helling van het duin tegen de volgende bosrand zien staan. Eropaf! 

Maar al na honderd meter kruipt een beschaafde tingel uit mijn jaszak omhoog. ‘Van de route af’ waarschuwt de app. Ik moet terug. Mijn track blijkt dat in het gras uitgesleten paadje van amper één voet breed te zijn, onder de breed uitwaaierende takken van een vliegden door. Ik had het kunnen weten, edelherten zullen over het algemeen niet de gemarkeerde, brede paden kiezen. 

De route-app laat me heerlijk onlogische afslagen nemen, voert me over bodems van rul zand, verende dennennaalden, knisperende eikels, modder en mos en laat me soms in het ongewisse als ik niets zie wat ook maar in de verste verte op een pad of paadje lijkt.

Ondertussen struin ik onbekommerd rond, hier bukkend voor een vliegenzwam, daar een felgeel herfstblad bewonderend dat het tot de winter heeft gered. En altijd is er wel weer een oriëntatiepunt dat me op het juiste spoor zet: een met wilgen omzoomd vennetje, een open vlakte tussen de hoogopgaande naaldbomen of een klein bosje op een zandhelling. 

Zomer en winter zijn geel en groen de belangrijkste tinten van de Maasduinen. Het geel is van de zandduinen; het groen komt van de naaldbomen die hun naalden jaarrond vasthouden én van de mostapijten die sommige hellingen bedekken. Hoewel fotogeniek, zeker met een laagje ochtenddauw, zijn natuurbeheerders niet per se blij met de mossen. Vooral het grijs kronkelsteeltje walst als een tank over het zand heen, alle andere planten verdringend. 

Ik registreer het, net als de vennen die door een teveel aan stikstof langzaamaan dichtgroeien. Maar bovenal vóel ik de natuur, deze hele wandeldag lang. Pas na een paar uur realiseer ik me dat ik nog geen huisje, schuurtje of hokje heb gezien. Twee keer kruis ik een verhard fietspad, één keer een verlaten asfaltweggetje. En wie ben ik allemaal tegengekomen? Een kudde koeien en wat wandelaars, al dan niet met hond. Meer dan veertig mensen zullen het niet geweest zijn van wie de meesten aan de oever van het grote Reindersmeer. En dat op een zonovergoten zaterdag in COVID-tijd, waarvoor terreinbeheerders vooraf al waarschuwden: het gaat druk worden in de natuur. 

Maar niet in de Maasduinen. Niet vandaag. Volgens kenners zijn de Maasduinen een geschikt leefgebied voor zo’n tweehonderd edelherten. Als ik er één was, dan wist ik het wel. Laat mij hier maar eindeloos heen en weer lopen, door het groen en geel aan weerszijden van de Edelhertrail.

De Edelherttrail beslaat 370 kilometer tussen Harderwijk en Monschau in de Eifel. Op dit moment is de route klaar tot het Limburgse Epen. Naar verwachting eind 2021 is ook het laatste deel, door België naar het eindpunt, beschikbaar. De vier deeltrajecten zijn onderverdeeld in etappes die prima in één dag te lopen zijn. 

De hier beschreven wandeling, van Nieuw Bergen naar Wellerlooi, is 17 kilometer. De trail is niet bewegwijzerd, maar te volgen aan de hand van de app ‘SNP Routes’ van SNP Natuurreizen, met aanvullende informatie over natuur en landschap onderweg. Deeltraject 1 (Veluwe) is gratis te downloaden, de andere deeltrajecten kosten € 5,- per stuk. oppad.nl/edelherttrail-wandelen

Lezersarrangement

Zin om – zodra het weer kan – een deeltraject van de bijzondere Edelherttrail zelf te ervaren? SNP Natuurreizen biedt een vierdaags privé-arrangement vanaf € 210,- p.p. (bij min. 2 personen). U begint met lopen in Staverden; uw wandeling eindigt in Velp. U loopt voornamelijk over smalle paadjes met behulp van de SNP-navigatieapp op uw smartphone; de route is niet bewegwijzerd. Drie hotelnachten met ontbijt zijn inbegrepen, maar geen bagagevervoer. U vervoert zelf uw bagage en wandelt circa 16-20 km per dag; het arrangement heeft dus het karakter van een trektocht. Gedetailleerde info en boekingen: snp.nl.

Delen