Nederland zonder ziekenhuizen
De vraag of we zonder ziekenhuizen kunnen, die Gijs van Loef afgelopen maandag opwierp naar aanleiding van mijn blog is een interessante. Ik denk dat we een heel eind kunnen komen. Trendwatcher Adjiedj Bakas stelde ooit dat we toekunnen met slechts één academisch ziekenhuis. Als de academische centra zich toeleggen op waar ze écht meerwaarde in bieden – onderzoek, onderwijs en hoogcomplexe zorg – en dus niet meer doen waarvoor ze niet bedoeld zijn – simpele ingrepen verrichten en kwetsbare ouderen opnemen – beslist geen gekke gedachte.
Dat scheelt al zeven, en dan blijven nog een goede zeventig over. Een deel daarvan verdwijnt vanzelf wel van de landkaart de komende paar jaar omdat ze simpelweg niet meer rendabel zijn. In een klein land als het onze, met heel veel ziekenhuizen die bijna allemaal precies dezelfde zorg leveren, in het kader van de continuïteit van zorg niet zo snel een probleem.
Alle overbodige ingrepen achterwege laten en alleen nog doen waarvoor ze onmisbaar zijn
Dan blijven nog aardig wat ziekenhuizen over. Maar die kunnen op zijn minst fors inkrimpen als ze alle overbodige ingrepen achterwege laten en nog alleen doen waarvoor ze onmisbaar zijn. Bovendien kunnen medisch specialisten een veel grotere rol spelen in de eerste of anderhalve lijn, door veel sterker in te zetten op preventie en snelle behandeling als het gezondheidsprobleem nog beheersbaar is. In die preventie kan ook eHealth het verschil maken. Goede begeleiding van de patiënt door de medisch specialist is daarbij essentieel, maar daarvoor hoeft die niet per se in een ziekenhuis te zitten.
Hiermee zullen ziekenhuizen niet helemaal verdwijnen, maar het landschap kan wel aardig worden uitgedund. Wel moet een partij dit proces vormgeven. Gelukkig hebben we daarvoor de zorgverzekeraars. Die kunnen dit prima doen, omdat ze uit naam van hun verzekerden druk kunnen zetten op dit proces.
15 reacties
Mooie blog, Frank.
Ik heb natuurlijk wel wat kanttekeningen, die laat ik maar even varen.
Echter, je conclusie is wel verkeerd: Om een zodanige vereenvoudiging en rationalisatie van het geechelonneerde zorgveld te bereiken heb je in elk geval een centrale regie, coordinatie nodig.
En dat kan niet met onderling ‘concurrerende’ zorgverzekeraars.
Gijs van Loef
30 november 2016 / 09:04Die centrale regie is er al Gijs, ze heet overheid. Die schetst het wetgevend kader waarin de veldpartijen kunnen opereren.
Frank van Wijck
30 november 2016 / 09:39Goh, daar had ik nog niet aan gedacht. Weet je hoeveel deze vorm van ‘hybride regie’ ons kost?
Gijs van Loef
30 november 2016 / 09:50Ik ben meer geïnteresseerd in wat het oplevert.
Frank van Wijck
30 november 2016 / 09:55Ik in beide: wat het oplevert en wat het kost. De samenhang, de big picture.
Gijs van Loef
30 november 2016 / 10:03Dan zou ik zeggen: volg wat er gebeurt, maar kies op dit moment zeker niet voor een radicale koerswijziging. Het proces is nog volop in ontwikkeling, er gebeuren mooie dingen.
Frank van Wijck
30 november 2016 / 10:11Je ontwijkt echte antwoorden. Ik volg wat er gebeurt. En hoe kom je zo bij een ‘radicale koerswijziging’?
Gijs van Loef
30 november 2016 / 10:18Ik denk dat jij heel goed begrijpt dat ik met die radicale koerswijziging het Nationaal Zorgfonds bedoel waarover nu zoveel wordt gediscussieerd. Ik heb tot nu toe weinig goede onderbouwing gezien van dit plan en het debat dat ik er zelf over organiseerde (https://www.artsenauto.nl/het-debat/) heeft mijn beeld erover niet veranderd.
Frank van Wijck
30 november 2016 / 10:27‘k Kan je geruststellen, het plan circuleert al.
Gijs van Loef
30 november 2016 / 10:45We wachten af.
Frank van Wijck
30 november 2016 / 10:50Een grappig perfect stormpje vandaag met dit blog en de beide Volkskrant-artikelen (protocollitis en chirurg Groeneveld).
Ten eerste hoop ik dat we vandaag en morgen reacties gaan zien van praktiserende medisch specialisten. Ze brengen geregeld twijfels onder woorden over vormen van zorg die wellicht als overbehandeling en overdiagnostiek beoordeeld moeten worden, maar dat soort twijfels naar een concreter next level brengen is nog niet gemakkelijk. Wat dat betreft ben ik blij met de aansporing van Groeneveld aan de verzekeraars om op dit punt een actievere rol richting de wetenschappelijke verenigingen te kiezen. Het is ook een belangrijke component van de gedachtelijn die Frank hier ontwikkelt.
Ten tweede is er, in aansluiting op Frank’s passages over anderhalve lijn, nu al heel veel mogelijk rond de verkleining van het huidige tweedelijns zorgvolume. De ervaring van het netwerk medisch specialisten rond Beter in je Buurt (.nl) is dat een specialist die zijn werk in huisartspraktijken doet (en dus dáár zijn eerste – en herhaalconsulten plus bijbehorende laagcomplexe DOTs realiseert), vele tientallen procenten verwijzingen naar “echte” ziekenhuiszorg voorkomt. Met een goed behandeladvies, wekelijkse fysieke aanwezigheid en telefonische bereikbaarheid tussendoor is veel tweedelijnszorg de pas af te snijden. En dan is de belangrijkste pré van dit concept nog niet eens benoemd: Patiënten blijken het om onduidelijke redenen héérlijk te vinden om voor consulten niet de excursie naar een ziekenhuis te hoeven maken :-).
Zo’n ontwikkeling impliceert een krimp-uitdaging voor de huidige ziekenhuizen, dat is duidelijk. Frank’s punt exactly. Maar dat kan tegenwoordig toch nauwelijks meer een verrassing zijn. Bernhoven heeft het al begrepen.
Ivo Knotnerus
30 november 2016 / 11:26Totaal onrealistische fantasieën. Kom eens kijken in een ziekenhuis. Dit soort ongenuanceerde gedachten helpen ons niet vooruit. Voor complexe, multidisciplinaire zorg zijn ziekenhuizen nodig. Dat er laagcomplexe zorg of niet-effectieve zorg uit kan: zeker. Ik schat in ongeveer 10-20% van de omzet. En dat gebeurt inmiddels vrijwel overal.
Bas Leerink
30 november 2016 / 21:41Beste Bas,
Je maakt niet helemaal duidelijk wat het onrealistische gedeelte van de fantasieën is, maar als je zegt dat je 10-20% van je omzet de deur uit denkt te kunnen doen dan kom je dichtbij wat ik me ook voorstel. Dat getal staat voor 50-60% van je laagcomplexe patiëntcontacten. Ik zie een beweging van die omvang nog niet zo, maar het zou prachtig zijn.
En natuurlijk: Voor de hoogcomplexe zorg (“multidisciplinair” is niet per sé het differentiërende woord, denk ik) blijven ziekenhuizen nodig. Wel veel minder en compacter want ook een deel van de middencomplexe zorg kan (en zal daarom uiteindelijk) in de zelfstandige dagbehandelingssfeer en/of focus-huizen terechtkomen.
Zo geformuleerd lopen onze beelden toch niet zo ver uiteen?
Ivo Knotnerus
30 november 2016 / 22:42“En dat gebeurt inmiddels vrijwel overal” Bas? Ik ben benieuwd naar het lijstje van de ziekenhuizen waarop je doelt.
Frank van Wijck
30 november 2016 / 23:02Zonder ziekenhuizen kunnen we niet maar met ‘minder ziekenhuizen’ en ‘minder in ziekenhuizen’ kan wel. Substitutie kan in de praktijk, zie http://www.devasman.nl
Jurriën Wind
1 december 2016 / 22:12