Een miljoen kinderlevens per jaar redden

interview / huisarts en tropenarts Niek Versteegde wil duurzaam verschil op grote schaal maken

Huisarts en tropenarts Niek Versteegde richtte GOAL3 op. Met het bedrijf wil hij miljoenen kinderlevens redden. “Het verdriet verschilt niet.”  

Halverwege ons telefonisch interview start op de achtergrond een zacht gepiep. Jet, net twee, heeft vaders arm verruild voor haar schommeltje. “Wij passen woensdagochtend samen op het huis”, verklaart Niek Versteegde (36). “Mijn vrouw Laura is ook huisarts en is op de praktijk; Guus is vijf en zit op school. Maar Jet is heel rustig en kan goed bij het interview blijven.” Het gesprek van bijna een uur blijft inderdaad ononderbroken.   

Versteegde is gewend om met kinderen om te gaan. “In 2015 hielp ik als tropenarts in het Sengerema Hospital in Tanzania bij het opzetten van een couveuseafdeling voor te vroeg geboren en ernstig zieke baby’s. De kindersterfte daalde met 40 procent. Maar”, voegt Versteegde direct toe, “is nog altijd tienmaal hoger dan hier.” 

De arts zag dat ouders daar net zo gelukkig zijn als wij met de geboorte van een kind en even verdrietig bij ziekte of dood daarvan. “Daarin is geen enkel verschil. Wél in kansen. Er sterven nog steeds miljoenen kinderen onder de vijf jaar aan goed behandelbare aandoeningen. Geen kind zou hoeven sterven aan longontsteking, buikgriep of bloedvergiftiging. Maar er zijn te weinig spullen, te weinig verpleegkundigen en artsen, er is gebrek aan kennis en te weinig geld.”

‘het artsenvak past me als een handschoen, maar tropenarts ben ik in hart en nieren’

De arts meent dat zijn jaren in Sengerema – hij liep er in 2010 ook al coschappen – grotendeels hebben bepaald hoe zijn leven er nu uitziet. “Ik ben een idealist en móest iets doen aan de kindersterfte. Maar dan ook meteen op grotere schaal. Projectjes zijn goed en helpen natuurlijk, maar ze kosten veel tijd en mankracht die daardoor elders ontbreekt.” 

De Brabantse tropenarts – ‘het artsenvak past me als een handschoen, maar tropenarts ben ik in hart en nieren’ – bedacht dat hij sociaal ondernemerschap moest combineren met wereldwijd toegankelijke digitale verworvenheden als bijvoorbeeld tablets en smartphones en hij liet zich inspireren door techreuzen als Apple en Google. “Als je op zo’n schaal iets kunt bouwen in Health Care, met de juiste idealen, dan kun je de toegang tot de zorg in arme landen verbeteren.” 

Versteegde kan aanvankelijk praktisch weinig met zijn ideeën. “Ik miste een concreet startpunt.” Dat krijgt hij als hij in 2018, twee jaar terug uit Tanzania en bezig met zijn master International Health, aankomend industrieel ontwerper Bart Bierling ontmoet. Die heeft bij zijn studie en zijn toekomstplannen de focus op Health Tech en werkt aan patiëntmonitoring van baby’s in ontwikkelingslanden. Hij heeft daarbij een tablet in gedachten. Bierling deelt de visie van de tropenarts. “We hadden direct een klik”, herinnert Versteegde zich, “en we hebben de nodige complementaire eigenschappen.”  

De twee bundelen de krachten en richten in september 2019 de social enterprise GOAL3 op. Versteegde: “Die naam is afgeleid van het derde duurzaamheidsdoel van de VN, gezondheidszorg voor iedereen. Ons doel is, naast het terugdringen van de kindersterfte, beter toegankelijke zorg voor 100 miljoen mensen in 2030.” 

Dat willen de, inmiddels elf, medewerkers van GOAL3 onder andere bereiken door het creëren van een digitaal monitoringsysteem voor verpleegkundigen en artsen dat bestaat uit meerdere patiëntmonitoring-apparaten gekoppeld aan één tablet met daarop ondersteunende applicaties en algoritmes. 

“Het systeem moet eraan bijdragen”, legt Versteegde uit, “dat er in een omgeving met weinig middelen en personeel eenvoudiger en beter kan worden ingeschat hoe ziek een patiëntje is. Daarmee ligt de focus op het goede moment op de juiste kinderen, en worden minder patiëntjes onnodig opgenomen of kunnen ze eerder worden ontslagen. Hierdoor neemt de druk op de zorg af, kunnen schaarse middelen effectiever worden ingezet en wordt onnodige kindersterfte voorkomen. Het systeem is robuust, betaalbaar en gebruiksvriendelijk. De tool moet binnen 10 jaar een miljoen kinderlevens per jaar gaan redden.”  

Hoewel die kinderlevens de voornaamste ‘winst’ van GOAL 3 zijn, is het ook een bedrijf dat op zijn minst kostendekkend moet zijn. “Ons doel is heilig, techniek en ondernemen zijn een middel. Als je rijk wilt worden, moet je hier niet instappen”, lacht Versteegde. “Maar wij moeten natuurlijk wel renderen om duurzaam verschil op grote schaal te maken.”  

‘Als je rijk wilt worden, moet je hier niet instappen’

Het GOAL 3-team bestaat vooral uit specialisten die de start-up naast een andere baan doen en hoogopgeleide jonge professionals. Ze werken parttime zonder salaris of fulltime beneden hun marktwaarde zodat voor weinig geld veel bereikt wordt. Voor Versteegde zelf betekent dit dat hij naast vijftig uur per week voor GOAL 3 ook tweemaal per week nachtdiensten als huisarts draait. De oprichters investeerden zelf flink, er is bijgedragen door het stimuleringsfonds, er zijn al diverse (geld)prijzen toegekend, Europa subsidieert een groot onderzoeksproject met 3,5 miljoen euro en een recente crowdfunding leverde 657.000 euro op. Maar er is volgens Versteegde nog zo’n vier miljoen euro nodig. “En een grote onderneming als partner ontbreekt tot nu toe.” 

De medeoprichter is optimistisch en gelooft sterk in GOAL 3. “Er loopt nu een uitgebreide succesvolle pilot met onze prototypen in het Queen Elizabeth Central Hospital in Malawi. Met de implementatie van de monitoringssystemen in ruim 5.000 Afrikaanse ziekenhuizen kunnen tot wel een miljoen kinderlevens per jaar worden gered. We hebben ondertussen een stevig netwerk opgebouwd van Afrikaanse (tropen)artsen, professoren en programmeurs en Malawiaanse, Engelse en Nederlandse academische ziekenhuizen, waaronder Radboud MC, AMC en LUMC. Mensen dragen GOAL 3 een warm hart toe.”

Voor cynici die hulp aan Afrika bestempelen als dweilen met de kraan open, heeft Versteegde een boodschap. “Ik hoor dat vaak en dan doelen ze op oorlogen, jihadisme, honger, ebola. Maar als je je maar een beetje indenkt wat het sterven van miljoenen kinderen betekent, laat dat je niet onverschillig.” en kun je alleen maar doordweilen tot iets of iemand die kraan een keer wél kan dichtdraaien.” 

Delen