Noah & Noël

Daags voor kerstmis 2019 kregen de ouders van Noah te horen dat hun zesjarige zoon aan hersenkanker zou overlijden. Het bericht stond op een Frans-Canadese site. Het kind bleef echter nog ruim een jaar in leven. Zijn moeder deed een oproep om Noah voor kerstmis 2020 kaarten en brieven te sturen. Noah kreeg er meer dan 2500 en genoot hier zichtbaar van. Op een filmpje zien wij de jongen met een grote hond. Dat beeld staat nog steeds op mijn netvlies.

Noah en Noël (Kerstmis) horen eigenlijk niet bij elkaar. Met Kerstmis vieren christenen de geboorte van Jezus Christus. Hierbij past niet de dood van een zevenjarig kind. Kerstmis, Pasen, Hemelvaart en Pinksteren gelden als christelijke feestdagen maar vreemd genoeg staat nergens in het Nieuwe Testament dat deze gevierd moeten worden. Daarentegen schrijft het Oude Testament wél feestdagen voor maar deze behoren niet tot de bekende christelijke feestdagen.

Sinds een paar decennia krijgen in Nederland meer kinderen de voornaam Noah of Noach maar hun aantal ligt nog ver onder de 0,2%. Voor de meesten is Noah nog altijd de vrome man uit het Oude Testament, aan wie God opdroeg een ark te bouwen om met zijn vrouw en drie zonen met hun aanhang de zondvloed te overleven. Feitelijk zijn wij hun nazaten. Gelukkig beloofde God dat het bij één zondvloed zou blijven en de regenboog herinnert aan deze belofte.

‘Het filmpje over de zevenjarige Noah zette bij mij iets op de kop’

Het verhaal van de zondvloed, die overigens ook in andere mythische geschriften voorkomt, sprak mij altijd meer tot de verbeelding dan de schepping. Bij tsunami’s en berichten over de onrustbarende stijging van de zeespiegel gaan onwillekeurig mijn gedachten hiernaar terug. De zondvloed was een straf van God voor het zondige gedrag van mensen. Klimaatactivisten beschouwen de opwarming van de aarde als het kwalijke gevolg van menselijk handelen.

Het filmpje over de zevenjarige Noah, die zijn ziekte niet overleefde maar hieraan juist bezweek, zette bij mij iets op de kop. Niemand ontsnapt aan de kwetsbaarheid van ons bestaan, zelfs Noah niet. En toen gebeurde er iets merkwaardigs. In 1988 maakte Teun Hocks (1947-2022) een beschilderde geënsceneerde foto van vermoedelijk zichzelf met een huis op de rug. Op een ochtend werd ik wakker met hetzelfde beeld van Noah die de ark torste.

Zo’n beeld blijft lang hangen. Mensen zoeken naar plausibele verklaringen want die stellen hen gerust. Absurdistische en surrealistische beelden kunnen echter veelal niet verklaard worden. Zij laten ons met onbeantwoorde vragen zitten. Wat is er met Noah en zijn ark gebeurd? Is hij aangespoeld? Is zijn missie op een mislukking uitgelopen? Als vervolg maakte ik een abstract beeld met een dun laagje water en lucht, die van beide kanten worden bedreigd.

‘Wat zou het mooi zijn wanneer ieder mens iets van Noah in zich zou dragen’

‘Na ons de zondvloed’ is een van oorsprong Franse uitdrukking, die teruggaat naar de achttiende eeuw. Deze slaat op mensen die zich niet bekommeren over wat er na hun dood gebeurt. Dit geldt wat mij betreft niet alleen voor de omvangrijke wereldwijde milieuproblemen maar ook voor de minuscule leefwereld die ons omringt. Wat zou het mooi zijn wanneer ieder mens iets van Noah in zich zou dragen. Op deze wijze wordt Noah keer op keer in ons herboren.