Noodhulp na pensioen

Juristen en advocaten van VvAA ondersteunen leden bij uiteenlopende problemen.

Tekst: Sabine Berkhoff Muntinga

Een gepensioneerd tandarts zit in het vliegtuig op weg naar haar vakantiebestemming. Tijdens de reis wordt een passagier onwel en heeft acute medische hulp nodig. De bemanning doet een oproep of er een dokter aan boord is die kan helpen. Terwijl de tandarts zich afvraagt of zij hulp zou kunnen bieden, meldt een arts zich. Het voorval loopt met een sisser af, maar het zet de tandarts wel aan het denken: als er geen arts was geweest, had zij dan haar hulp moeten aanbieden? En hoe zit dat met gepensioneerde artsen?

Antwoord

Sabine Berkhoff-Muntinga is juridisch adviseur bij VvAA

Al vele jaren geleden heeft het Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg in de zogenaamde ‘Nepalzaak’ uitspraak gedaan over het verlenen van hulp in noodsituaties. Een arts moet altijd, dus ook in zijn vrije tijd, ook in het buitenland, ook in het vliegtuig, in noodsituaties hulp verlenen. Uit de uitspraak blijkt ook dat de arts de ruimte heeft om een professionele afweging te maken, waarbij hij zijn bekwaamheid, de spoedeisendheid en de aanwezigheid van betere alternatieven tegen elkaar kan afwegen. Een dergelijke afweging is dus per situatie verschillend en kan voor een huisarts anders zijn dan voor een tandarts.

Mocht de verleende hulp een vervelend staartje krijgen, omdat er een tuchtklacht wordt ingediend, dan blijkt uit de tuchtrechtspraak dat een arts in een noodsituatie buiten zijn bekwaamheidsterrein mag treden en dat aan zijn handelen niet dezelfde eisen worden gesteld als aan zijn medisch handelen in normale situaties.

Voor zijn handelen kan een arts in ruste ook niet voor het tuchtcollege worden gedaagd

Voor gepensioneerde artsen ligt de situatie anders. Een arts in ruste (niet praktiserend) is na verval van herregistratie niet meer BIG-geregistreerd en de rechten en plichten, verbonden aan die registratie, zijn vervallen. Een gepensioneerde arts mag geen handelingen meer verrichten die verbonden zijn aan de beroepstitel en hoeft en mag zich dan niet meer als arts bekendmaken. Voor zijn handelen kan een arts in ruste ook niet voor het tuchtcollege worden gedaagd. Daar staat welweer tegenover dat de gepensioneerde arts op grond van het Wetboek van Strafrecht als burger verplicht is om iemand in nood te helpen.

Mocht een arts (niet praktiserend) op vakantie in het vliegtuig zitten en er doet zich het geval voor dat er hulp van een arts wordt gevraagd en geen enkele arts zich meldt, dan doet de gepensioneerde arts er goed aan de eerdergenoemde afweging te maken tussen zijn bekwaamheid in deze specifieke situatie en, gelet op zijn plicht als burger, te doen wat hij onder die omstandigheden kan doen voor de hulpbehoevende medepassagier. Een gepensioneerde arts of tandarts kan net weer meer betekenen dan een niet-medisch geschoolde burger.