Nooit meer opstaan
ik kan het gras steeds beter
horen groeien
waak over de paardenbloemen
totdat de pluisjes aan mijn wimpers blijven plakken
het is te laat om
op te staan
Lukt het je om je te verplaatsen in schoenen van een transgender? Dat lijkt mij al heel moeilijk maar gelukkig kan genderdystrofie in onze samenleving inmiddels wel rekenen op erkenning. Maar lukt het jou ook om jezelf te verplaatsen in de schoenen van iemand voor wie leven geen vanzelfsprekendheid is en die wellicht liever niet geboren had willen worden? Dat ligt moeilijker. De meeste mensen zullen of willen niet geloven dat dit überhaupt kan en zullen er onmiddellijk het etiket depressief’ op plakken.
De eerste regels van het gedicht Groei van de IJslandse dichteres Sigurbjörg Þrastardóttir roepen direct het ontwapenende beeld op waarmee de Amerikaanse dramafilm Boyhood (2014) bekendheid kreeg. In deze film, die gedurende een periode van twaalf jaar werd opgenomen, volgen wij een jongen (Mason) van zijn eerste schooljaar tot zijn achttiende levensjaar. Op de betreffende foto uit het begin van film ligt het kind in zijn gestreepte shirt met de gestrekte rechter arm langs zijn hoofd op het gemaaide gras naar de hemel te staren.
Het idyllische begin van het gedicht wordt echter al snel verstoord door de woorden “het is te laat om op te staan”. Waarom wordt hierna duidelijk gemaakt:
in de stengels groeien ook scalpels
en in de kamille
onder de omheining
doezelen tepels
Tuinliefhebbers weten hoe scherp stengels kunnen zijn. En ook zonder fantasie kan men bij kamille in de prominerende ronde, gele stamper met rondom de aaneengesloten reeks witte bloemblaadjes een tepel met tepelhof herkennen. Boezemt seksualiteit angst in?
ik probeer aan roomijs te denken
maar hoor stemmen
naderen ik
ben niet van plan ooit op te staan
ze zouden wel eens kunnen denken dat ik volwassen ben
Mason maakt plaats voor Oskar, de jongen uit de verfilmde roman De blikken trommel (1959) van de Duitse schrijver en Nobelprijswinnaar Günter Grass (1927-2015), die vanaf zijn derde verjaardag niet meer groeit. Vanuit kinderperspectief bekijkt Oskar de wrede volwassenen wereld maar feitelijk wordt hij zelf ook volwassen. De ik-persoon uit het gedicht van Sigurbjörg Þrastardóttir wil kind blijven, níet volwassen worden en eigenlijk nog meer: terug naar voor het leven begon, waar het misschien wel nooit in had willen stappen:
ik graaf mijn handen
in de turf
laat ik me er meteen
maar mee bedekken
