NZA: Focus op passende zorg

Forse veranderingen zijn onontkoombaar om de zorg toegankelijk te houden. Dat is de boodschap van de NZa in de ‘Stand van de zorg 2020’.

Tekst: Katrijn van Berkum en Timo van Oosterhout | Beeld: Shutterstock

De toegankelijkheid van de zorg staat door de COVID-uitbraak onder druk. In de periode ervoor nam de druk op de zorg, zorgprofessionals en mantelzorgers ook al toe. Volgens de NZa moet daarom een aantal problemen worden opgelost om het zorgstelsel weer beter te laten functioneren.

Een van de problemen van het huidige zorgstelsel is de productieprikkel voor zorgaanbieders. Het loont nu om meer zorg te geven dan nodig is. Daar moeten we vanaf, aldus NZa-bestuursvoorzitter Marian Kaljouw. De NZa meent verder dat zorgverzekeraars in het zorgstelsel nog te weinig gebruikmaken van de mogelijkheden om afspraken te maken over de uitkomsten van de zorg en innovatie. 

Daarom wil de NZa als oplossing de productieprikkels uit het stelsel halen en inzetten op passende zorg. Er zijn steeds meer behandelingen mogelijk en de bevolking wordt steeds ouder. De kosten stijgen en de wachttijden lopen op. De NZa vindt hierdoor dat discussie nodig is over wat zorg is, en hoe kan worden voorkomen dat mensen zorg nodig hebben. Zorgverzekeraars en zorgaanbieders moeten samen zorg stimuleren die daadwerkelijk bijdraagt aan het functioneren van mensen. Ook moeten investeringen in de digitale zorg lonen.

Tijdens de corona-uitbraak bleek verder dat samenwerking en actuele informatie essentieel zijn om de zorg rondom een patiënt te coördineren. Deze informatie is ook relevant om beleid te maken dat aansluit bij de praktijk. De actuele informatie is nu niet altijd beschikbaar. Op dit punt pleit de NZa voor meer regie bij de overheid.   

Passende zorg

Wat wordt echter bedoeld met passende zorg en hoe wordt die bereikt? Dit hebben de NZa en het Zorginstituut Nederland nader toegelicht in het adviesrapport: Samenwerken aan passende zorg: de toekomst is nú, dat op 27 november jl. naar minister Van Ark voor Medische Zorg is gestuurd. Alleen zorg bieden die bijdraagt aan het functioneren van mensen en hun kwaliteit van leven. Dat zou het vertrekpunt moeten zijn voor de gezondheidszorg, zo blijkt uit het rapport. Op die wijze blijft de zorg betaalbaar, van goede kwaliteit en toegankelijk voor iedereen. 

Het advies schetst een nieuwe kijk op gepast gebruik en organisatie van de zorg. Het advies zet verder een punt achter de vrijblijvendheid die heerst in de zorg en die uitgaat van de gedachte dat alles wat kan, vergoed moet worden. Er komt minder vrijblijvendheid en in plaats daarvan samenwerking op basis van harde afspraken. In het rapport hebben de NZa en het Zorginstituut ook de noodzakelijke randvoorwaarden geschetst om ervoor te zorgen dat het zorgstelsel zo functioneert, dat passende zorg de norm wordt. Uitgangspunt moet de gezondheid en het functioneren van het individu zijn. Op die manier wordt verspilling door onnodige zorg voorkomen en ontstaat gepast gebruik. Ook zou er veel meer aandacht moeten zijn voor preventie. 

Nationale dialoog

Een ander belangrijk advies uit het rapport is dat de neuzen van alle betrokken partijen dezelfde kant op moeten wijzen. Dit wordt omschreven als ‘gelijkgerichtheid’. Niet alleen bij zorgaanbieders, zorgverzekeraars, patiëntenverenigingen en overheden, maar bij alle 17 miljoen Nederlanders. Iedereen moet zich ervan bewust zijn dat er geen automatisch recht bestaat op álle gewenste zorg.Volgens het advies is hiervoor een nationale dialoog nodig. Daarnaast zullen de NZa en het Zorginstituut hun instrumenten inzetten om de slag naar passende zorg te maken. Het Zorginstituut gaat er onder meer voor zorgen dat bestaande, niet-effectieve, zorg uit het basispakket gaat. De NZa gaat de bekostigingssystematiek kritisch bekijken. In het stelsel van passende zorg zal betaald worden voor gepast gebruik van zorg die bijdraagt aan kwaliteit van iemands leven. 

De visie van de NZa en het Zorginstituut over verdere ontwikkeling van het zorgstelsel is van belang. Bij de debatten hierover voor de Tweede Kamerverkiezingen komt dit zeker aan de orde.

Het adviesrapport is te raadplegen via: zorginstituutnederland.nl en nza.nl.

Senior jurist Katrijn van Berkum en advocaat Timo van Oosterhout zijn werkzaam bij stichting VvAA Rechtsbijstand

Delen