Op de koffie in Triëst

reizen / Triëst is minder bekend dan Florence of Venetië, maar zeker niet minder interessant. De koffiehoofdstad van Italië combineert Habsburgse grandeur met mediterrane levenslust.

‘Nero per favore’, zegt de klant die zojuist haastig is komen binnenlopen. Matteo Doz laat routineus een straaltje sterke espresso in een kopje lopen en zet het op de bar. De klant giet de koffie in één teug naar binnen, bromt goedkeurend, gooit een euro op de toonbank en is net zo snel weer verdwenen. ‘Zo gaat dat in Triëst,’ aldus Matteo. ‘Koffie is hier van levensbelang, we hebben zelfs een eigen vocabulaire dat verschilt van de rest van Italië.

Een nero is bijvoorbeeld een espresso, een capo is een cappuccino in een espressokopje die uit espresso met een klein beetje gestoomde melk bestaat; een macchiato dus eigenlijk. Populair is ook een capo in b, een “cappuccino in bicchiere”, in een glaasje dus. Of een goccia, dat is een nero met een heel klein beetje niet-gestoomde warme melk’. In totaal zijn er in de stad tientallen verschillende bereidingswijzen voor koffie. Matteo Doz weet er alles van, want hij is eigenaar van Torrefazione La Triestina, een ambachtelijk koffiebranderijtje annex koffiebar pal in het centrum en slechts één van de circa vijftig bedrijven die actief zijn in de koffie-industrie van Triëst; de stad gaat niet voor niets als koffiehoofdstad van Italië door het leven.

Grootste spelers zijn Hausbrandt (sinds 1892) en vooral Illy (sinds 1933). Van de twee miljoen zakken koffiebonen die jaarlijks de haven van Triëst binnenkomen, oftewel 40% van alle koffie-import in Italië, zijn er 350.000 bestemd voor Illy. Een niet onaanzienlijk deel daarvan blijft in de stad. Waar de gemiddelde Italiaan jaarlijks 5,8 kilo koffiebonen in vloeibare vorm wegdrinkt, ligt dat voor de gemiddelde Triestino op ongeveer 10 kilo.

Beeld Jurjen Drenth

Haven van Wenen

Los van die koffie-inname is Triëst ook verder een buitenbeentje onder de Italiaanse steden. De stad ligt in het alleroostelijkste stukje van het land, vlakbij de Sloveense grens en het Kroatische Istrië. Men spreekt er Italiaans, Sloveens en een eigen dialect dat is beïnvloed door het Venetiaans en Slavische dialecten.

Dit alles is een erfenis van de Habsburgse historie. Triëst, ooit een Romeinse nederzetting, sloot zich in 1382 aan bij het Heilige Roomse Rijk van het huis Habsburg en groeide vanaf de 18de eeuw uit tot vierde stad van Oostenrijk-Hongarije. Het was in feite de haven van Wenen en daarmee is meteen ook de koffiecultuur verklaard. Hier kwamen de zakken koffie binnen die voorzagen in de cafeïnebehoefte van de Habsburgse bourgeoisie in Wenen, Boedapest, Praag en andere delen van het rijk. Vanuit Triëst waaierde de voorliefde voor koffie vervolgens uit naar Italië.

In het fin de siècle, eind 19de en begin 20ste eeuw, bloeide het kosmopolitische Triëst als nooit tevoren en trok het tal van schrijvers, kunstenaars, musici en wetenschappers die er voor kortere of langere tijd verbleven. Onder hen James Joyce, Jules Verne, Egon Schiele, Gustav Mahler en Sigmund Freud.

Na de Eerste Wereldoorlog werden Triëst en omgeving geannexeerd door het Italië van Mussolini. Na de Tweede Wereldoorlog was het een door de Verenigde Naties bestuurd neutraal gebied dat pas in 1975 definitief bij Italië kwam (Verdrag van Osimo).

In 1999 wees een enquête uit dat circa 70 procent van de Italianen nog niet wist dat Triëst in Italië lag. Het zegt veel over de uitzonderingspositie van de stad. Juist daarom is het een bijzonder boeiende bestemming, waar je een weemoedige Habsburgse grandeur kunt opsnuiven in combinatie met Italiaanse levenslust.

Grootste stadsplein van Italië

Het hart van Triëst is Piazza dell’ Unità d’Italia in de 19de-eeuwse kern bij de havenboulevard. Het is het grootste stadsplein van Italië. Aan de zeezijde opent het naar de Adriatische Zee, eromheen staan verder louter monumentale gebouwen. In de wijken rond het plein bevindt zich de vroegere joodse buurt en de één-na-grootste synagoge van Europa. Iets verderop begint bij het Romeinse theater de heuvel met daarop het Romeinse forum, het Castello di San Giusto, de kathedraal en de middeleeuwse oude stad.

Het is heerlijk dwalen langs de kades en door de verschillende wijken, bijvoorbeeld rond Canal Grande, aangelegd onder aartshertogin Marie-Thérèse. Bijna overal is wel een gastvrije eetgelegenheid te vinden waar men Italiaanse, Midden-Europese en Balkanspecialiteiten serveert. Met als bonus in en rond het centrum historische cafés en koffiehuizen waar men sinds keizerlijke tijden fantastische koffie schenkt.

Misschien wel het allerberoemdst is het prachtige Caffè degli Specchi (‘café met de spiegels’), dat sinds 1839 aan het centrale plein zit. Ik sluit mijn bezoek aan Triëst af aan de bar van dit eerbiedwaardige instituut. In stijl natuurlijk, met een nero, waar men standaard een glaasje vloeibare pure chocolade bij serveert. De barman laat de espresso routineus in een kopje lopen en zet het op de bar. Delizioso!

Beeld Jurjen Drenth

Met de auto is het vanuit Midden-Nederland ongeveer 1250 km rijden naar Triëst. De route loopt via München, Salzburg en Ljubljana naar het uiterste noorden van de Adriatische Zee. Meer zien? Boven Triëst ligt het Italiaanse karstgebied, waar de prosecco oorspronkelijk vandaan komt. Op een uitstulping in zee, een kleine tien kilometer ten noordwesten van de stad, ligt het befaamde Castello Miramare, tegenwoordig museum. Het werd in de 19de eeuw gebouwd als buitenverblijf voor Maximiliaan van Habsburg en zijn vrouw Charlotte van België. Nog wat verder noordwaarts staat Castello di Duino op de hoogste zeekliffen van Italië. Vanaf hier voert het prachtige Rilke-pad over de kliffen, deze wandelroute is genoemd naar dichter Rainer Maria Rilke.

Meer informatie
De Dominicus-reisgids Noordoost-Italië bevat veel informatie over Triëst en omgeving. Via de website turismofvg.it is de zogenaamde FVG Card aan te schaffen. Deze biedt toegang tot bijna alle musea en geeft kortingen op attracties, excursies et cetera.

De Italiaanse koffiehoofdstad Triëst combineert Habsburgse grandeur met mediterrane levenslust

Delen