Op jacht naar het noorderlicht

Het is een natuurfenomeen dat op de bucketlist van menige reiziger staat: het noorderlicht. Een garantie dat de hemelse lichtshow zich tijdens een winterse Scandinaviëreis laat zien, is er helaas niet. Enige studie vooraf kan de kans wel vergroten.

Tekst: Monique Bowman | Beeld Shutterstock

Het is tijdens de winter ongetwijfeld dé bezienswaardigheid van Scandinavië: het noorderlicht oftewel aurora borealis. Ilse van der Horst, productmanager Noorwegen bij Askja Reizen, heeft de spectaculaire hemelse lichtshow inmiddels al een keer of zes gezien: in Noorwegen, Finland en op IJsland. “En iedere keer weer vond ik het heel bijzonder.”

Askja Reizen is niet de enige Nederlandse reisorganisatie met een winterprogramma waarin een groeiend aantal reizen deels – of geheel – in het teken staat van het unieke natuurfenomeen (zie kader). Googel met de zoekterm ‘noorderlichtreizen’ en het aanbod is zó groot dat de vraag wel navenant moet zijn.

Reisbeoordelingsplatform Zoover kan de populariteit van ‘de jacht op het noorderlicht’ beamen. Tijdens online polls in 2014 en 2016 waarin 800 respondenten antwoordden op de (open) vraag ‘Wat is jouw ultieme droomvakantie?’, kwam (een reis naar) ‘het noorderlicht’ tweemaal (met een score van 20 procent) als winnaar uit de bus, aldus Lieke Peters, woordvoerder van Zoover. En verkeersbureau Visit Norway constateert een toename van het aantal reizigers in de winter richting Noord-Noorwegen, het deel van het land waar aurora borealis geregeld te zien is.

Geen garantie

Zoals een toerist in Afrika weet dat het een kwestie van geluk is of hij de Big Five daadwerkelijk zal spotten, zo zullen de meeste Scandinaviëbezoekers beseffen dat de natuur zich niet laat dwingen en dat er dus geen garantie is dat ze het noorderlicht ook daadwerkelijk te zien krijgen. Als het gaat om de vraag hoe bezoekers hun kansen kunnen vergroten, heeft ieder verkeersbureau wel tips. Zo meldt Visit Sweden op zijn website dat een trip per kabelbaan naar het Aurora Sky Station in Abisko National Park tussen november en maart de beste kans biedt. Visit Finland adviseert onder meer om tijdens heldere nachten met veel sterren in Fins Lapland een heuveltop of de oever van een meer op te zoeken. En Visit Norway raadt aan om in het Hoge Noorden vooral te rade te gaan bij locals. Het is een suggestie die ook Askja’s productmanager Noorwegen Ilse van der Horst altijd aan haar reizigers meegeeft. “De lokale bevolking heeft vaak de beste adviezen en tips.”

Noorderlicht

Noorderlicht of aurora borealis (op het zuidelijke halfrond zuiderlicht of aurora australis) wordt veroorzaakt door geladen deeltjes (samen zonnewind genoemd) die vanaf de zon het heelal in worden geslingerd. Wanneer ze in de atmosfeer van de aarde in botsing komen met zuurstof- en stikstofmoleculen wordt een deel van de energie aan deze moleculen doorgegeven. Deze zenden die energie vervolgens weer uit als groenblauw en/of rozerood licht. Het noorderlicht laat zich tijdens heldere, donkere nachten vooral zien tussen de 60ste en 70ste breedtegraad in een cirkelvormig gebied rond de magnetische Noordpool, de aurora ovaal.

Verrassend genoeg zijn het op de Noorse Lofoten niet autochtone eilandbewoners maar twee Noord-Hollanders die hier dé vraagbaak vormen over het noorderlicht. Sinds 2007 wonen Rob Stammes en zijn vrouw Threes van Nieuwenhoven op het eiland Austvågøya, waar ze – vanwege hun passie voor het noorderlicht – in het aan de noordwestkust gelegen gehuchtje Laukvik het voormalige dorpshuis kochten en in twee jaar tijd verbouwden tot het PolarLightCenter. Hun informatiecentrum trekt jaarlijks zo’n duizend bezoekers vanuit de hele wereld die zich hier tijdens lezingen kunnen laten informeren over het natuurfenomeen, én het hier met wat geluk ook met eigen ogen kunnen zien. Rob, van oorsprong elektronisch instrumentenmaker en al jaren geïnteresseerd in radioastronomie, bouwde in 1989 zijn eerste metingsinstrument om grote aardmagnetische verstoringen vast te leggen. Nu houdt hij met zijn inmiddels uitgegroeide verzameling instrumentaria de zon constant in de gaten. Zijn belangrijkste tip voor wie een keer getuige hoopt te zijn van de natuurlijke lichtshow: “Hoe meer je je in aurora borealis verdiept, hoe groter de kans dat je het ook te zien krijgt. De meeste mensen gaan op goed geluk op pad, dat is zonde.”

‘Hoe meer je je in aurora borealis verdiept, hoe groter de kans dat je het ook te zien krijgt’

Het idee dat die kans het grootst is tijdens jaren waarin de zon het ‘actiefst’ is en veel zonne-uitbarstingen kent, is een misvatting die Rob graag nuanceert. “Die kans doet zich meer naar het zuiden in Europa inderdaad tijdens die cycli voor. Maar voor de gebieden boven de poolcirkel geldt juist dat aurora borealis bij minder zonneactiviteit frequenter voorkomt. En dat is weer dankzij de zogenaamde coronale gaten die vaker aanwezig zijn wanneer de zon wat minder actief is.’’

Bezoekers die een lezing bijwonen in hun PolarLightCenter, ontvangen van Rob en Threes via sms aurora-alerts. “Anderen zou ik adviseren vooral de website spaceweather.com in de gaten te houden”, aldus de Nederlander. Op de vraag waar de kansen op de magische hemellichten het grootst zijn – op ‘zijn’ Lofoten of in het ook vaak in dit verband genoemde Fins-Lapland –, kan Rob Stammes geen eenduidig antwoord geven. “Als je slechts een paar dagen ergens bent, moet je het gewoon nét treffen dat het onbewolkt is. Fins-Lapland staat bekend om zijn stabiele weer, dus als het daar helder is, blijft het dat vaak voor langere tijd. Maar omgekeerd kan stabiel weer óók betekenen dat het een week lang onafgebroken sneeuwt. Hier bij ons op de Lofoten is het weer veel minder stabiel. Maar onstabiel weer heeft wel als voordeel dat slecht weer zelden dagen achtereen aanhoudt.”

Kers op de taart

Productmanager Ilse van der Horst vertelt dat ze reizigers altijd het advies geeft om zich bij hun keuze voor een winterse reis naar het Hoge Noorden vooral te laten leiden door de bestemming of activiteiten die ze het meeste aanspreekt. “En áls men dan tijdens zo’n vakantie het noorderlicht ziet, dan is dat de kers op de taart.”

Info en tips

Naast het al genoemde Askja Reizen zijn er nog veel meer (Scandinavië)specialisten met een reisaanbod dat in het teken staat van het noorderlicht: o.a. BBI Travel, Buro ScanBrit, IJsland Tours, Norske, Pharos Reizen van ANWB en Voigt Travel.

Scandinavische verkeersbureaus bieden op hun sites veel noorderlichtinformatie en verblijftips: visitsweden.nl, visitnorway.nl, visitfinland.com en visiticeland.com.

Kijktip: Joanna Lumley in the Land of the Northern Lights, een BBC-documentaire uit 2008 waarin de Engelse actrice wordt gevolgd tijdens haar zoektocht in winters Noord-Noorwegen naar het noorderlicht. Spoiler alert: de jacht eindigt, na enkele vergeefse ‘nachten op wacht’, meer dan succesvol. De documentaire geeft een prachtig beeld van de verschillende kleuren en verschijningsvormen waarin het noorderlicht zich kan openbaren: van horizontaal ‘dansende’ tot verticaal golvende lichtbundels: ‘Like a curtain hanging down from space’.

Fly-drive Lofoten & Vesterålen

Ze behoren niet alleen in de zomer, maar ook in de winter tot de fotogeniekste bestemmingen van Noord-Noorwegen: de Lofoten en Vesterålen. Op het Lofoteneiland Austvågøya bevindt zich het Polarlightcenter van Rob Stammes en Therese van Nieuwenhoven. Tijdens een winterse 8-daagse fly-drive van Askja Reizen ervaart u de bijzondere sfeer van de eilanden in deze tijd van het jaar, maakt u een walvisexcursie en woont u in bovengenoemd centrum een noorderlichtlezing bij. Als Arts en Auto-lezer ontvangt u als extraatje uit handen van de Nederlandse noorderlichtexperts een dvd als aandenken.

  • Prijs vanaf € 1425,- p.p.
  • Inbegrepen naast bovengenoemde programmaonderdelen, uw vlucht vanuit Amsterdam via Oslo naar/van Evenes met Scandinavian Airlines, 7 etmalen een huurauto en 7 overnachtingen op basis van logies en ontbijt in goede middenklasse hotels. Vertrek dagelijks t/m 31 maart 2019.
  • Niet-inbegrepen o.a. € 37,50 reserveringskosten, tolgelden en een vluchttoeslag wanneer de goedkoopste vliegtuigstoelen niet meer beschikbaar zijn.
  • Meer (prijs)info en boekingen: 026 352 93 90 of mail uw gegevens en voorkeur qua reisdatum naar info@askja.nl. U ontvangt zo snel mogelijk vrijblijvend een offerte (vergeet niet te refereren aan ‘Arts en Auto Lofoten’).

Delen