Passie voor de dansvoet

Dansers met zo min mogelijk pijn laten dansen. Dat is de missie van Helen de Vries, dansliefhebber en podotherapeut bij Het Nationale Ballet. “Zodat ze blijer, vrijer en mooier kunnen dansen.”

Tekst: Martijn Reinink | Beeld: Vera Lebens

Balletdansers dromen van Het Nationale Ballet. Het is het hoogst haalbare. Geldt dat ook voor de vaste podotherapeut van het prestigieuze balletgezelschap? Helen de Vries (49) denkt daar even over na. “Het is voor mij wel de ultieme plek om te werken”, besluit ze. “Bij klassiek ballet doen zich de meeste voetproblemen voor. In dat opzicht is het een uitdaging. Daarnaast geniet ik enorm van de dynamische sfeer die er hangt. Van de gedrevenheid van de dansers. Die voel je meteen als je binnenkomt. En als dansliefhebber zit ik eerste rang. Soms letterlijk. Ik ga geregeld even kijken als ze in een studio aan het repeteren zijn. Laag bij de grond, zodat ik de voetbewegingen van dichtbij kan volgen.”

Tijdens voorstellingen is de podotherapeut niet aanwezig. “De fysiotherapeuten gaan mee op tournee. Zij zijn er voor acute blessures en zien de dansers altijd als eerste. Indien nodig verwijzen ze door naar mij.”

Programmeren

De Vries’ passie voor de dansvoet ontstaat tijdens haar studie podotherapie. Als ze op basis van een wetenschappelijk artikel een mondeling moet doen, stuit ze op een onderzoek naar de factoren en krachten die bij dans een rol spelen. “Voor dansers is hun lichaam hun instrument. Het effect dat de voeten hebben op het hele lichaam, fascineerde me enorm.” Ook tijdens haar bijbaantje in een studentencafé in Eindhoven komt ze in aanraking met dans; ze mag er kleinschalige optredens programmeren. “Dat vond ik fantastisch om te doen.”

Deze twee ‘ontdekkingen’ leiden er zelfs toe dat ze na de opleiding podotherapie theaterwetenschappen gaat studeren. Jarenlang combineert ze de twee vakgebieden: ze werkt als programmeur in de dans- en theatersector en als podotherapeut in praktijk Bottendaal in Nijmegen, waar ze zich inkoopt in de maatschap. In 2013 laat De Vries dat eerste vallen. “De bezuinigingen op kunst en cultuur lieten zich voelen. Tegelijkertijd groeide onze praktijk enorm; ik kon het niet langer combineren. Inmiddels waren veel van mijn patiënten dansers, dus ik heb nooit helemaal afscheid genomen van die wereld.”

‘Wie wil dansen, moet pijn lijden’, is jarenlang de heersende opvatting geweest. ‘

Ruim vijftien jaar geleden krijgt ze haar eerste ‘danspatiënt’ doorgestuurd. “Een leerling van de Nationale Balletacademie. Ze was heel getalenteerd, maar had veel pijn bij het dansen op spitzen. Ik heb voor haar siliconen ortheses gemaakt in de punten van haar spitzen, zodat de druk egaal verdeeld wordt, met minder pijn als gevolg.”

Foto: Martha Luz Machado Caicedo

In de loop der jaren heeft de podotherapeut met zo’n orthese veel dansers geholpen. Toch stuit haar methode in de danswereld aanvankelijk op de nodige weerstand. “Een deel van de docenten, met name de oude garde, moest er niets van weten. ‘Wie wil dansen, moet pijn lijden’, is jarenlang de heersende opvatting geweest. ‘Als je niet zonder hulpmiddelen op spitzen kan dansen, dan moet je het laten’, zeiden ze.”

Dansers begrijpen

Die cultuur van pijn lijden, heeft De Vries langzaam zien veranderen. “De hele dansgezondheidszorg heeft de afgelopen jaren een enorme vlucht genomen. Ook hulpmiddelen om pijn te verlichten, worden steeds meer geaccepteerd. Ik maak ze niet alleen voor balletdansers, maar ook voor tango- en salsadansers.”

Ze hoopt met haar werk een bijdrage te leveren aan de gezondheidszorg voor dansers. En ze hoopt dat meer podotherapeuten in Nederland zich gaan toeleggen op deze tak van sport. “Het is belangrijk dat zij dans en dansers begrijpen”, zegt ze. “Stel dat een meisje dat op pumps danst, met erge pijnklachten bij een podotherapeut komt. De podotherapeut die niets met dansen heeft, adviseert haar waarschijnlijk om te stoppen of om op andere schoenen te gaan dansen. Maar als het haar lust en haar leven is om op pumps te dansen, dan ga ik op zoek naar een oplossing. Misschien kunnen dunne, smalle inlays of schokdempende stukjes de pijn verminderen. Er zijn zo veel mogelijkheden voor aanpassingen, óók in pumps en balletschoentjes.”

‘Er zijn zo veel mogelijkheden voor aanpassingen, óók in pumps en balletschoentjes’

De Vries vertelt erover op congressen, geeft gastcolleges op de opleiding sportpodotherapie en probeert stagiairs te enthousiasmeren voor ‘danspodotherapie’. “Dans is zo’n prachtige kunstvorm. Ik vind dat we alles moeten proberen om dansers met zo min mogelijk pijn te kunnen laten dansen, of ze nu bij een amateurdansschool of bij Het Nationale Ballet zitten. Zodat ze blijer, vrijer en mooier kunnen dansen.”