Physician assistant

Studievriend Noud adviseerde mij om in ziekenhuis A een afspraak te maken met specialist B, een autoriteit op het gebied van C. Nog niets eens zo gek lang geleden zwaaide hij als specialist op hetzelfde vakgebied af. Maar in deze periode is bij het betreffende ziekenhuis wel iets wezenlijks veranderd: patiënten kunnen namelijk zelf geen afspraak meer maken, maar worden opgeroepen. En dan is er nog iets. Mijn huisarts heeft mij keurig naar dokter B verwezen maar op de oproep ontbreekt de naam van deze specialist. Wie staat er centraal in ons zorgstelsel?

Wanneer ik de secretaresse opbel en beleefd om een afspraak met dokter B verzoek, antwoordt zij vriendelijk maar gedecideerd dat dit onmogelijk is. Noud blijkt namelijk niet de enige die specialist B aanbeveelt. “Wanneer dokter B iedereen zou moeten zien die naar hem wordt verwezen, kan hij hier wel blijven overnachten”, zegt de secretaresse en zij vervolgt: “U bent ingepland bij meneer D.” Inderdaad, niet bij dokter C maar bij meneer D! Meneer D is géén dokter maar physician assistant.

Google vertaalt ‘physician assistant’ als ‘doktersassistent’. Maar zeg dat vooral niet tegen meneer D. Met goed fatsoen zou je ‘physician assistant’ ook kunnen vertalen als ‘arts-assistent’. Maar dat mag zeker niet! Een ‘arts-assistent’ is namelijk een afgestudeerd arts en een physician assistant is dat niet. Maar wat is een physician assistant dan wel? Wat te denken van ‘assistent-dokter’ of ‘hulp-dokter’?

Milena Babović, directeur van de NAPA (Nederlandse Associatie Physician Assistants) kan zich niet vinden in deze suggesties. Het is en blijft voor haar ‘physician assistant’ omdat dit “wereldwijd een veelgebruikte titel is; we konden geen betere Nederlandse naam bedenken.” Voor het gemak wordt ‘physician assistant’ afgekort als PA. Dat in de medische branche dezelfde afkorting al een paar generaties wordt gebruikt voor ‘pathologische anatomie’ is blijkbaar geen bezwaar. Wanneer een patiënt in een ziekenhuis op de PA belandt, is dat geen goed teken.

‘Wat is een physician assistant eigenlijk? Een ‘assistent-dokter’ of ‘hulp-dokter’?

In plaats van een afspraak met specialist B krijg ik dus een oproep om bij meneer D, de PA, te verschijnen. Op de site van de NAPA lees ik: ‘Een physician assistant (PA) is een BIG-geregistreerde medische zorgprofessional, die in het kader van taakherschikking zelfstandig geneeskundige zorg biedt aan patiënten binnen een medisch specialisme. Dit doet de PA in een samenwerkingsverband met een medisch specialist, specialist ouderengeneeskunde, arts voor verstandelijk gehandicapten of huisarts.’

Hé, wat doet een PA in de huisartspraktijk? Huisartsen hebben toch praktijkondersteuners (PO) en die zijn verenigd in de NVvPO (Nederlandse Vereniging van Praktijkondersteuners en Praktijkverpleegkundigen). Milena Babović: “Een praktijkondersteuner neemt de zorg over bij chronische aandoeningen of psychische klachten. Zij volgen een Post-Hbo opleiding om dit te kunnen doen. Een PA volgt een masteropleiding aan een van de hogescholen. Een PA kan ook spreekuren houden en kan zorgen voor taakverlichting van een huisarts.”Sorry, wanneer het nu wat lastig wordt.

Onder de NVvPO vallen behalve praktijkondersteuners ook praktijkverpleegkundigen (PV) maar verwar deze vooral niet met verpleegkundig specialisten (VS) want die vallen onder de V&VN VS, de beroepsvereniging voor verpleegkundig specialisten, een afdeling van de V&VN, de beroepsvereniging van verpleegkundigen in Nederland. Ooit figureerden in de Nederlandse zorgsector behalve physician assistants ook nurse practioners, maar die hebben een vertaalslag naar het Nederlands gemaakt en heten nu verpleegkundig specialisten.

Milena Babović schrijft mij dat op 1 december 2021 1650 PA’s in het BIG-register stonden en dat er momenteel 750 PA’s in opleiding zijn. In 2001 is men in Nederland gestart met 3 PA’s. Soms worden ze onderschat maar ‘dat is ook persoonsafhankelijk’. We zijn het er beiden over eens dat deze groep medische zorgprofessionals meer bekendheid verdient. Zou het een idee zijn om patiënten die worden opgeroepen op het spreekuur van PA D te informeren wat een physician assistant is?

Graag wil ik mevrouw Milena Babović bedanken voor haar medewerking aan deze blog.

Delen