Plezier met een neppiano
Sinds enige tijd speel ik weer piano. Niet iedereen noemt mijn instrument zo, want er zitten geen snaren in. De hamertjes in het inwendige slaan tegen sensoren, die op hun beurt zorgen dat geluidssamples worden afgespeeld. Die geluiden zijn ooit opgenomen met kostbare vleugels in dure studio´s, met technici die alle toetsen op alle mogelijke manieren hebben aangeslagen. Zodra ik een toets indruk, klinkt dus het geluid van een echte vleugel. Zelfs de storende bijgeluiden, bijvoorbeeld van het mechaniek van het pedaal, zijn opgenomen. Het is alsof je een elektrische auto het geluid van een dieselmotor laat nadoen, maar het zorgt er wel voor dat het vertrouwd klinkt.
Dit soort trucs kom je ook bij andere toepassingen tegen. Dankzij snelle elektronica kun je nu video’s maken waarin Einstein door je eigen huiskamer loopt. Er is stemsoftware waarmee je de koning verbluffend levensecht kunt laten zeggen dat hij voortaan zonder regering regeert en fotografen weten al langer hoe ze een vervelende schaduw uit een gezicht moeten verwijderen of een in ongenade gevallen minister kunnen wegpoetsen uit een groepsportret.
Het subtiele verschil tussen echt en onecht
In alle gevallen worden echte opnamen gebruikt om een fictie te construeren. De grens tussen origineel en namaak is daardoor niet altijd scherp. De methoden om een nieuwe werkelijkheid te maken zijn zo goed dat het lastig wordt om het verschil te zien of te horen. De fotografen van de grote persbureaus moeten daarom de ruwe data van hun camera bij hun redacteuren inleveren, zodat duidelijk is dat niet met het beeld gerommeld is. Maar steeds meer beeld komt uit andere bronnen.
Soms komt er zelfs geen mens meer aan te pas. Veel voetbalverslagen in Noorse kranten worden door een robot gemaakt. Dat geldt ook voor een deel van de financiële verslaggeving bij Reuters. Er zijn ook computerprogramma’s die beroemde pianisten kunnen nadoen, met al hun eigenaardigheden. Die computers spelen op een niveau dat ik nooit zal bereiken. Maar het plezier van het bespelen van een neppiano is onvervangbaar.
