Post-It

spiegel / Lisa Weeda

Beeld Geert Snoeijer 

Lisa Weeda (1989) is een Nederlands-Oekraïense schrijver, literair programmamaker, scenarist. Ze werd uitgeroepen tot literair talent van 2022 door De Volkskrant. Haardebuutroman ALEKSANDRA is genomineerd voor de Libris Literatuurprijs 2022 (uitslag 9 mei). 

Liesbeth, de POH-GGZ-vrouw leunt over haar bureau naar me toe. Het blok felroze post-its, dat elk consult tussen ons in staat en waar ze tips op schrijft, schuift ze opzij.
 ‘Veel schaamte, vind je niet?’
Het is februari 2018, ik ben 29. Iedere twee weken zit in haar kamertje. Ik ben ZZP’er in de kunsten, verdien overdag mijn geld en werk in de avonden en vakanties aan mijn eerste roman, een familiegeschiedenis. Ik heb ademhalingsproblemen en paniekaanvallen en denk dat een burn-out mijn hoofdklacht is. Liesbeth weet wel beter. Liesbeth pelt me al weken, laag voor laag, af. Ik ben een ui: met elke rok die zij verwijdert, ga ik verder terug de tijd in. Nu botsen we op een rok waar ik nog nooit over heb nagedacht: schaamte.

 ‘Veel schaamte, vind je niet?’

Met mijn handen tussen mijn benen geklemd kijk ik naar de lichtblauwe linoleumvloer. Ik denk aan hoe Liesbeth twee weken terug vertelde dat ze geregeld een sapkuur en een koffieklysma doet om weer tot zichzelf te komen en hoe ontzettend ongemakkelijk ik werd van haar eerlijkheid en onbeschaamdheid. Ik kreeg er klamme handen van, maar wilde het ook kunnen, zo open praten over alles wat ik deed en dacht.  
‘Nou?’ 
Alles in mijn lichaam kantelt, ik denk aan tien dingen tegelijk: mijn vader hoofdschuddend langs de lijn als ik een bal mis tijdens een voetbalwedstrijd; aan hoe hij me zegt dat een acht goed is, maar een negen beter; aan hoe mijn moeder altijd naar de Aldi gaat en nooit naar de Super de Boer of Albert Heijn; aan hoe een klasgenoot vraagt waarom er in mijn huis maar één WC is, en niet drie, zoals bij hem thuis; aan mijn broer en ik in de gang, terwijl onze moeder huilend aan de keukentafel zit,’s nachts, wachtend tot mijn vader thuiskomt. Ik wil overgeven, maar ook juichen: Liesbeth heeft iets doorgeprikt. Ze heeft iets aangewezen wat al jaren zijn staart roert onder de oppervlakte, maar waar ik nooit goed bij stilstond; schaamte stuurt een groot deel van wat ik doe en kies.

In de zomer van 2018 heb ik mijn laatste afspraak. ‘Je kan naar een psychotherapeut, er is een hoop te doen,’ zegt Liesbeth opgewekt. Ze geeft me een roze post-it met daarop allerlei namen. Ik bedank haar hartelijk en vertrek. Thuis hang ik het papiertje boven mijnwerktafel. Met de namen doe ik niks. In plaats daarvan koop ik een roze post-it-blok en werk ik verder aan wat zij in gang heeft gezet: een volgende familiegeschiedenis, waarin schaamte van ouders het leven van kinderen in sijpelt. Dankzij Liesbeth wandel ik nu al jaren rustig rond op de diepste rok van mijn ui met een roze post-it-blok in mijn hand. Voorzichtig schrijf ik scènes bij een ongrijpbare emotie die amper weg te bikken is.

Op deze plek verhalen schrijvers, journalisten en publicisten over een persoonlijke ervaring met de gezondheidszorg en houden ze (para)medici een spiegel voor. Eerdere afleveringen vindt u hier.

Delen