Reacher

Morgen is het weer zo ver en verschijnt een volgend boek van Lee Child. Dat is de schrijversnaam van Jim Grant, een voormalige Britse televisieproducent die twintig jaar geleden naar Amerika verhuisde om daar thrillers te gaan schrijven. Daar zijn er nu meer dan 100 miljoen van verkocht.

Childs nieuwe boek heet The Midnight Line, in Nederlandse vertaling Nachthandel (uitgeverij Luitingh-Sijthoff), en is nummer 22 in de reeks met als hoofdpersoon Jack Reacher. Twee hiervan zijn intussen ook verfilmd, met in de hoofdrol Tom Cruise, maar veel bijzonders werd niet. Dat lag niet aan die boeken zelf.

Thrillers en crime novels heb je in alle soorten en smaken. Van ongegeneerde pulp-voor-laaggeletterden, tot geforceerd-intellectuele creaties waarbij sfeer en (politieke) ‘boodschap’ het vaak winnen van helder- en boeiendheid van de plot. Je zou kunnen zeggen dat Lee Child hier ergens tussenin zit. Maar daar doe je hem meteen ook weer mee tekort, want de kwaliteit van zijn Jack Reacher-boeken is ‘one of a kind’.

De kwaliteit van Lee Childs Jack Reacher-boeken is ‘one of a kind’

Sinds zijn vrijwillig ontslag, op zijn 36ste, als majoor bij de militaire politie van het Amerikaanse leger, leidt Jack Reacher nu al twee decennia lang een zwervend bestaan. Permanent op reis door de Verenigde Staten, meestal per lijnbus, leeft hij van wat bescheiden spaargeld, en van af en toe wat tijdelijk ongeschoold werk.

De meeste Jack Reacher-boeken hebben een terugkerende formule. Soms wordt Reacher teruggeroepen naar het leger, voor een lastige missie waar ze speciaal hem voor nodig hebben. Maar meestal loopt hij gewoon letterlijk een nieuw avontuur binnen. Overal waar hij op komt, raakt hij vanzelf, kwestie van hardnekkig toeval, verzeild in een ernstig-crimineel lokaal gebeuren met maar twee kanten: een goeie, en een heel erg slechte.

Dat Reacher zich hier dan all-out mee gaat bemoeien, én altijd voor de goeie kant kiest, tekent hem ten voeten uit. Ruzie moet je met hem niet krijgen. Fysiek is hij een reus, en sinds zijn legerjaren is hij een vechtmachine zonder weerga. In ieder boek brengt hij wel een aantal mensen om het leven, als het moet met blote handen. Maar een primitief mens is hij hierom nog niet.

Reacher is een uitgesproken rekenwonder, en is onwaarschijnlijk goed thuis in geografie en geschiedenis. (U zoekt iemand die Abraham Lincolns Gettysburg Address uit het hoofd kan declameren? Bel Reacher.) Voeg hierbij extreme intelligentie, extreme snelheid van begrip en een extreem goed geheugen, en we snappen waarom hij vroeger zo’n goeie (militaire) politieman was. En waarom hij ook nu nog steeds primair zijn hérsenen gebruikt om zaken op te lossen. Want om bad guys hun welverdiende lot te laten ondergaan, moet je die wel eerst kunnen identificeren en daarna ook nog opsporen.

Behalve erudiet en scherp van geest is Jack Reacher ook beschaafd en fatsoenlijk. In zijn dagelijkse omgang met medeburgers is hij altijd hoffelijk, behulpzaam, eerlijk, aardig. En dit geldt ook voor zijn omgang met vrouwen.

In bijna al Reachers avonturen krijgt hij vanzelf ook te maken met Amerika’s reguliere veiligheidsapparaat. Dit gaat niet altijd zonder strubbelingen: zijn modus operandi als eigenzinnige vrijbuiter valt in die door hiërarchie en regels bepaalde wereld niet altijd even goed. Maar uiteindelijk blijkt er toch steeds een gedeelde doelstelling te zijn, namelijk het vangen en uitschakelen van slechteriken, en wordt daartoe effectief samengewerkt. En bijna altijd bloeit er dan, en passant, ook in het persoonlijke iets moois op.

Want Jack Reacher houdt van vrouwen – inclusief vrouwen uit de wereld van strijdkrachten en wetshandhaving. Agentes van de FBI of van de Secret Service, plaatselijke politievrouwen, dames uit hogere justitiële-beleidskringen: voor Reacher vallen ze allemaal. En altijd gebeurt dit ook voor honderd procent ‘consensueel’, want Reacher is geen male chauvinist, maar iemand die vrouwen juist oprecht respecteert en in hun eigen hoedanigheid – bij gebrek aan een beter woord – ‘waardeert’.

En altijd ook is Reacher heel eerlijk tegenover de vrouwen die hij leert kennen: dit kan helaas niet meer dan tijdelijk zijn. Als een karwei eenmaal geklaard is, zal hij weer verder trekken. Want jezelf binden aan één persoon, en aan één woon- of verblijfplaats, is iets dat gewoon niet in hem zit.

Tenminste: tot nu toe. Het meest recente Jack Reacher-boek, Night School uit 2016, was een prequel die in de tijd terugging naar zijn jaren bij het leger. Maar de jongste reguliere aflevering in de serie, Make Me uit 2015, toonde voor het eerst een Reacher die aan het kantelen is.

Ook Jack Reacher is geen buitenaards supermens

Jack Reacher is intussen al 56, en die jaren gaan nu tellen. In Make Me bleek hij voor het eerst serieus kwetsbaar als het gaat om zijn fysiek. Na een klap op zijn hoofd belandt hij met een hersenschudding in het ziekenhuis. De artsen willen hem daar graag langer houden, maar eigenwijs als hij is wil hij hier niks van weten. Om later te merken dat er wel degelijk rare dingen met hem aan de hand zijn, wat een goede afloop nog bijna in de weg staat.

En, nog steeds in Make Me uit 2015: Jack Reacher ontmoet een vrouw van wie hij op een gegeven moment gaat denken, tot zijn eigen verwarring: wil ik met haar misschien niet verder? Of dit ook echt gebeurt, kunnen we weten vanaf morgen. Maar hoe dan ook: Lee Child heeft de eerste waarschuwingen afgegeven. Ook Jack Reacher is geen buitenaards supermens. En ook voor liefde die niet ophoudt na één boek, lijkt Reacher niet langer meer immuun.

Delen