Rookverbod MCL ongepast moralistisch
Onlangs kwam het Medisch Centrum Leeuwarden (MCL) in het nieuws. Ongetwijfeld, denken de bestuurders van MCL, positief in het nieuws: het MCL is het eerste volledig rookvrije ziekenhuis van Nederland. En de directie kan gelijk ook op steun rekenen van de antirookbeweging en oncologen en longartsen. En hoewel ik een fervent niet-roker ben en al vanaf kleuterleeftijd ageer tegen roken, zou ik hier als arts/medisch specialist toch wel genuanceerder tegenaan willen kijken. Nog sterker: ik denk dat het een onjuist besluit is. Zowel denkend vanuit het veel beleden ‘de patiënt centraal’ maar ook op onderdelen op medisch inhoudelijk gronden.
Het besluit is vooral gestoeld op moralistisch denken van degenen die dit besluit hebben genomen. En ik zal uitleggen waarom. Ten overvloede, ik spreek mij niet uit over een rookverbod voor personeel of voor patiënten die de polikliniek bezoeken. Dat verdient een aparte discussie. Ik richt mij op het verbod om te roken voor in het ziekenhuis opgenomen (ernstig) zieke patiënten.
Een arts hoort altijd aan het belang van de patiënt te denken en grote bescheidenheid in het opleggen van zijn/haar eigen morele waarden aan de patiënt is gepast. Dat laatste geldt ook voor ziekenhuisbestuurders overigens.
Hoe groot is het voordeel voor de patiënt om tijdens de ziekenhuisopname opeens te moeten stoppen met roken?
Ook zou ik graag als arts en wetenschapper de wetenschappelijke literatuur betrekken bij beslissingen. Roken is een verslavingsziekte en natuurlijk moeten we patiënten helpen om van hun verslaving af te komen. Maar is het moment dat zij op hun zwakst zijn, namelijk tijdens (ernstige) ziekte, het beste moment? Hoe groot is het voordeel voor de patiënt om tijdens de ziekenhuisopname opeens te moeten stoppen met roken? En hoe groot is het nadeel?
Welnu, ontwenningsverschijnselen zijn buitengewoon onaangenaam voor de patiënt, die zich ook al beroerd voelt ten gevolge van de ziekenhuisopname, het weg zijn uit zijn/haar eigen vertrouwde omgeving, het in belangrijke mate verliezen van privacy en onafhankelijkheid, en bovendien de ziekte. Dit zijn bij uitstek de gevoelens waarbij rokers troost en steun vinden in hun verslaving, het roken.
Deels kunnen ontwenningsverschijnselen bij sommige rookverslaafden worden voorkomen door nicotinepleisters of nicotinekauwgom. En in overleg met de in het ziekenhuis opgenomen patiënt zou de arts kunnen zien of dit naar het oordeel van de patiënt voldoende soelaas biedt. Maar een verbod ontneemt de patiënt, naar mijn mening volstrekt ten onrechte, ieder mogelijke inspraak.
Een verbod ontneemt de patiënt, naar mijn mening volstrekt ten onrechte, ieder mogelijke inspraak
Dit is toch niet het veelgeroemde ‘de patiënt centraal’ en het nu heel modieuze ‘shared decision making’ zou ik zeggen. En gaat de behandelend arts de pre-terminale patiënt, die om wat voor reden dan ook opgenomen wordt in het ziekenhuis, verbieden om zo kort voor zijn overlijden nog het pleziertje (want dat is het voor een verslaafde) van een laatste sigaret te hebben? Ik mag toch hopen van niet. Nog sterker, ik zou als behandelend arts bij zo’n stervende patiënt alles doen om dit laatste pleziertje mogelijk te maken en met de patiënt naar een plaats willen gaan waar hij/zij nog een sigaretje kan roken, hoezeer ikzelf ook een afkeer heb van roken.
En dan nog dit: er is voldoende wetenschappelijk bewijs dat KORT ( minder dan 4-6 weken) voor een operatie staken van roken het aantal complicaties van de luchtwegen doet toenemen. Lang van tevoren, dus meer dan 4-6 weken, staken van roken geeft wel minder pulmonale complicaties. Daar houdt het MCL kennelijk geen rekening mee.
Zo gezien vind ik de beslissing van het MCL niet in het belang van alle patiënten. Patiënten die roken moeten gezien worden als mensen met een verslavingsziekte. En dit nog los van het feit dat ik een patiënt die in de laatste fase van zijn/haar leven zit in principe alles zo veel mogelijk zou willen faciliteren waar hij/zij zich prettig bij voelt. Het opdringen van het stoppen van roken past daar niet bij vind ik, hoezeer ik persoonlijk ook ‘tegen roken ben’.
Het besluit van het MCL heeft daarom een hoog moralistisch en belerend karakter. Ik zou er voor pleiten dat ze gepaste bescheidenheid in acht nemen bij het opleggen van hun morele waarden en primair aan de patiënt en zijn/haar behoeftes denken.
Dat personeel niet mag roken is een andere discussie, waarin ik mij nu niet wil mengen en uiteraard mogen rokende patiënten nooit de overige patiënten hinderen met hun rook.
8 reacties
Een volledig rookvrij ziekenhuis. Een mooi streven maar zoals u ook in uw betoog aangeeft: een klein beetje onrealistisch.
Chronisch zieke patiënten die roken en veel in een ziekenhuis verblijven hebben vaak zelf nog een 3e oplossing in de vorm van een e-sigaret. Die de meesten overigens alleen gebruiken als ze alleen op een kamer liggen om andere patiënten niet te hinderen.
Bij patiënten die geactiveerd moeten worden na een OK en die roken kan het roken zelfs een positieve manier zijn om inderdaad te activeren. Ze moeten tenslotte naar een voor het roken bestemde plek toe gaan.
Bij palliatieve patiënten dat sigaretje/shagje/sigaartje afpakken is een vorm van martelen in mijn optiek. Ze hebben vaak al zo lang gerookt en doodgaan zal sowieso al gaan gebeuren. Waarom ook op dát moment nog van hen eisen te stoppen? Het maakt de levensverwachting echt niet ineens langer namelijk.
Een jonge patiënt die nog maar kort geleden is begonnen met roken en die écht baat gaat hebben bij stoppen zou ik een stopadvies zeker geven. Maar zorg dan ook als ziekenhuis dat er iemand is die het stoppen kan begeleiden, eventueel met ondersteuning van nicotinepleisters en/of kauwgum.
En volledig rookvrij ziekenhuis is een utopie, want juist verstokte rokers steken die sigaret op zodra ze buiten zijn. Een nette roker gaat ver van de ingang staan, een asociale roker staat rustig gelijk naast de ingang.
Een duidelijk aangegeven rookzone met Abri bv zorgt voor minder overlast heb ik al zo vaak gezien.
Ik heb vele ziekenhuizen zowel van binnen als van buiten gezien en nóg altijd is een vaste rookplek minder hinderend dan rokers die overal kunnen gaan staan.
Voor de longpatiënten is duidelijk waar ze niet dichtbij moeten komen en voor de haters eveneens.
Patiënt centraal, prachtig streven maar onmogelijk als de verstokte roker nergens meer kan roken.
Wanda
17 januari 2018 / 09:53Het Medisch Centrum Leeuwarden heeft een totaal rookverbod rond het ziekenhuis afgekondigd. Zowel personeel, polikliniekpatienten en opgenomen patienten en hun familieleden mogen niet meer roken in de directe nabijheid van het ziekenhuis. Een moedig, maar zeker wel moralistisch getint, initiatief. Voor personeel, polikliniekbezoekers en familieleden van opgenomen patienten is dit even slikken, maar een volkomen terecht verbod. Roken is alleen maar ziekmakend, een ziekenhuis streeft naar het helen van ziekten, dus roken en ziekenhuis past totaal niet bij elkaar.
Anders ligt het wellicht voor opgenomen patienten. Deze verslaafde patienten zijn volgens sommigen slechter af door de maatregel. Sommigen spreken zelfs over een immoreel besluit dat patienten meer zal schaden dan goeddoen. Het gaat toch immers over ‘de patient centraal’ en verslaving als een ziekte.
Ik snap de gedachtengang wel, maar vraag ik mij dan af, denken zij hetzelfde over alcoholisten, drugsverslaafden en seksverslaafden? Ook allemaal verslaafden met dezelfde werking in de hersenen als de rokers. Mogen alcoholisten in het ziekenhuis en in de directe nabijheid van het ziekenhuis zich lam drinken? Mogen aan soft- of harddrugs verslaafden zich in een bewustzijnsvernauwing snuiven, spuiten, roken of slikken? En dan de seksverslaafden? Biedt het ziekenhuis hen online toegang tot pornosites en stelt het ziekenhuis ruimten en gelegenheid beschikbaar aan de verslaafden om zichzelf te bevredigen terwijl zij hard-porno bekijken? Hen alcohol, drugs en seks onthouden is wellicht ook immoreel en schaadt hen wellicht ook ernstig. Ook zij staan als patient toch centraal en zijn buiten hun wil verslaafd? Of gaat dat dan weer te ver? Of is het onthouden van jenever aan een opgenomen alcoholist ook martelen? Waar is de grens? Met welke verslaving houden we nog wel en met welke verslaving niet meer rekening? Ik weet het niet. Een heel moeilijk dilemma.
Erwin
17 januari 2018 / 14:43Het is al jaren terug,maar ik ben het er helemaal mee eens,had zelf de ervaring dat een terminale longpatiënt er s’morgens van genoot om een sigaretje te roken en als de zon opkwamen hij via de intercom ook het geluid van de ontwakende vogels kon horen..veel van mijn collega’s snapten niet dat ik die patiënt in zn rolstoel daar neer kon zetten om “te roken” nou ik wel,patiënt kwam toch te overlijden en ik zag hem genieten zo s’morgens vroeg..denk hier nog vaak aan terug zonder me te schamen..Hij genoot,dus ik ook voor hem!!
Anneke Venema
17 januari 2018 / 19:25De rokende patiënt; het blijft een moeilijk verhaal en de afloop is voorspelbaar zich soms voltrekkend in een onwaarschijnlijk scenario.
Mijn vader was roker vanaf zijn vroege pubertijd. Ook foto’s uit zijn diensttijd en mobilisatie getuigen daarvan. Tot haar 50ste deed mijn moeder driftig mee. Een fors herseninfarct zorgde ervoor dat ze nooit meer een sigaret rookte. Op een dag konden ze niet meer thuis wonen.
Daar bestond al een paar jaar de situatie van de lamme die blinde hielp. Tot ook de lamme uitviel. Halsoverkop moesten ze naar een verzorgingstehuis.
Vanwege verschillende CVA’ s was mijn vader halfzijdig verlamd, sprak erg moeilijk, maar roken deed hij met onverminderd plezier. Met veel liefde stak mijn moeder de sigaretten voor hem aan omdat hij dat zelf niet meer kon.
Ongeveer drie weken voor zijn dood verraste hij mij met de mededeling dat hij wilde stoppen met roken. Ik vroeg naar het waarom. Zijn verklaring: het was niet gezond.
Toen ik hem vroeg of hij het ook niet meer lekker vond, las ik in zijn ogen het ware antwoord.
Ik weet nog mijn antwoord: ‘Als ik jou was zou ik er van blijven genieten.’
Zelden iemand zo blij gezien met een antwoord.
Toen hij drie weken later even alleen was op de kamer – mijn moeder werd gewassen – en hij probeerde zelf een sigaret aan te steken, ging het gruwelijk mis. Via de slab die nog om zijn nek hing vanwege het ontbijt, kroop het vuur omhoog en wapperde minutenlang om zijn hoofd. De Zweedse band (in overleg met ons geplaatst) weerhield hem zich uit zijn rolstoel te laten vallen.
Diezelfde avond overleed hij. Ik herinner me zijn hoofd, dat was vuurrood en zijn bovenlichaam rondom geroosterd tot 3e en 4e graad verbrandingen. Zijn oorlelletjes spanden de kroon, die waren ontroerend mooi verkoold.
Hoewel ik zelf nooit heb gerookt, zag ik als artsenbezoeker dagelijks de bekende beelden bij ziekenhuizen. Daar zaten ze vaak keurig op een rij, de hun infuus meezeulende patiënten die even vredig als dwangmatig hun sigaretten paften.
Bij psychiatrische instellingen vroeg ik mij vaak af hoeveel medicatie er extra nodig zou zijn als je die patiënten hun rookgekte zou ontnemen?
Ik ben een groot voorstander van een fel anti-rookbeleid maar de vraag is of je dit moet uitstrooien over hopeloze gevallen. Misschien moet je hopeloze gevallen het ook gunnen om hopeloos geval te zijn.
Joep Scholten
17 januari 2018 / 21:12Goed betoog dr. Girbes!
Als verpleegkundige werkzaam in het MCL vind ik dat mijn werkgever hierin een doorgeslagen beleid voert.
De intentie zal goed zijn… maar er wordt voorbijgegaan aan het verslaafd zijn c.q aan het mogelijke belang van roken voor de [zieke] patient. Daarnaast hoef je niet ziek te zijn om als roker ernstige behoefte te hebben aan je sigaret. Bijvoorbeeld bij het verwerken van slecht nieuws, de stress van familieleden die op de spoedafdeling of ICU/CCU/operatiekamer vol spanning staan af te wachten of hun geliefde “het wel haalt”.
Een ieder die niet rookt willen vrijwaren van andermans rook is een prima streven maar er zou niet “betuttelt” moeten worden en zeker niet verboden. De patient centraal betekent óók de tegen beter weten in te veel drinkende patient, de patient met fors overgewicht etc etc en dus óók de verslaafde [rokende] patient. Als je een verslaafde al of niet acuut opneemt / binnenlaat kan je niet verwachten dat deze, omdat jij het wil, het zichzelf nog moeilijker maakt dan dat hij of zij het al heeft.
Als verpleegkundige kom ik zo voor lastige situaties te staan bij b.v. een patient die op een éénpersoonskamer ligt waarvan het raam open kan en daar niet vanaf kan. Er vanuit gaande dat ik er in 1ste instantie voor de patient ben zal het voor mij, in sommige ernstige gevallen, geen eenvoudige keus zijn [of juist wel…] als deze verslaafde patient mij smeekt “het raam even open te zetten”.
Fred de Soete
21 januari 2018 / 17:27Ik ben het volledig eens met Dr. Armand Girbes !
Anneke Wijnstra
24 januari 2018 / 18:21Zelf ben ik een roker maar ook een ernstig zieke patient ,lijd aan ernstig Hartfalen en nierfalen ,op 21 maart 2017 werd mij om 16.oo uur verteld dat ik elke minuut elke seconde elke dag kon komen te overlijden lag op dat moment alleen op de kamer ,mijn zoon was net vertrokken ,de mededeling werd gedaan ,en daar lig je de grond onder je voeten wegzakkend ,en nu dan hoe komt het met mijn kinderen ,was bezig te minderen met mijn roken ,maar besefte mij dat dit geen zin had het gaf mij geen extra tijd meer om te leven ,dus genoot ik echt van mijn sigaretje ,het enigste steunmiddel voor mij om op mijn benen te blijven staan met in gedachten en wetenschap dat elke dag de laatste kan zijn ,laat duidelijk zijn dit is mijn leven ,de cardioloog bepaald hoe ik dit in moet vullen tenminste de cardioloog die ik heb ,mag zelf niets bepalen dat doet hij schijnbaar in de wetenschap de zieke mensen geen bestaansrecht meer hebben ,leef nog steeds vecht nog elke dag ,waarom omdat mijn gezin het belangrijkste in mijn leven mij nog zo hard nodig heeft ,en het onrecht in nederland nog lang niet bestreden is helaas door eigen ervaring zo vaak het onrecht meegemaakt wat zieke afhankelijke mensen word aangedaan ,net of alle rechten worden ingeleverd als je bijna dood gaat ,sta op de opname lijst voor overvulling bijna 2 weken verder en kans op dood gaan wat met de dag groter word als er niet ingegrepen word omdat het ziekenhuis zich niet houd aan hun verplichting gaat toch dood dus kan wel even wachten ,telkens weer word je geconfronteerd met je ziekte of je wilt of niet ,de angst om dood te gaan het verdriet wat je voelt om je gezin achter te moeten laten ,en dan het verplicht af moeten kikken juist van je sigaretje wat je op de been houd om dit alles te door staan ,mensen het is niet makkelijk om te weten dat je doodgaat dat ze niets meer voor je kunnen betekenen ,je aan je lot over laten en daarbij ook nog eens voor jou gaan beslissen wat je wel of niet mag doen ,de spanning in mijn lichaam is te snijden ,het is mijn sigaretje wat mij helpt om door te gaan ,mijn partner en mijn kindje overleden door medisch falen ,dit verdriet draag ik bij mij tot de rest van mijn dagen ,toen het bericht dat ook voor mij geen lang leven was gegeven en juist mijn sigaretje houd mij in leven ,wie geeft een ander het recht om over mijn verslaving te oordelen ,te verbieden ,want waar zijn ze als ik een arm om mij heen een schouder om te huilen nodig heb ,nee in geen velden of wegen te bekennen ,stop met de betutteling ,wij moeten ons leven kunnen leiden zoals wij het graag willen ontneem ons niet alles door ons leven maar ook ons sigaretje te ontnemen .want juist mijn sigaretje houd mij op de been houd mij rustig als het erg onrustig is in mij of om mij heen ,blijf af van onze sigaret het is het laatste wat wij buiten de dood nog hebben of moeten we zelfs dit ook nog opgeven ..laat mij leven zoals ik mijn laatste tijd zelf graag wil invullen het is mijn en niet jullie leven ,ben 58 jaar hoop nog de 59 te halen maar zal nooit weten wat het is om gezond te zijn ben het nooit geweest maar zal het nooit worden ook ,verdriet pijn en angst dat ken ik heel erg goed in mijn leven onrecht ,alleen gelaten omdat het te moeilijk werd 58 jaar 66 x geopereerd hoeveel kan een mens in 1 leven dragen .een beetje begrip een beetje respect zou toch niet te veel zijn om te vragen lijkt mij …
klaske Idsardi Laan
24 januari 2018 / 18:59Mou ik vindt hey belachelijk de rook gedeelte is al bij de parkeer plaast daar staat een bishokje de pasienten moeten al een eind lopen om te kunnen roken .ik kan u vertellen dat het gaat hebeuren dat deze mensen ook wel het terein af lopen om te kunnen roken .dan zeggen ze da maar een stukje verder lopen doe sigaret wordt dan toch wel gerookt hoor ik zie het ook bij andere ziekenhuizen .
Yvonne glas
24 januari 2018 / 20:44