Samen sterk voor de goede zaak

Marc Chavannes is senior correspondent bij decorrespondent.nl. Op 22 juni 2016 sprak hij tijdens het VvAA-congres ‘Zelf aan het Roer’ in de Fabrique in Utrecht de onderstaande tekst uit.

“Wat goed dat u hier allemaal bent vandaag. Komend uit zo veel medische beroepsgroepen. Om het roer in eigen handen te nemen. Nog maar een jaar geleden riep een zaal vol huisartsen de verzamelde zorgbureaucratie toe: de maat is vol!

Met z’n bijna 10.000-en hadden zij een Manifest op de overheidsdeuren gespijkerd. Hou op met al die formulieren, onderdruk ons niet met je eenzijdige contracten, gun ons tijd om alles te betekenen voor onze patiënten.

Zoals dat gaat in dit zonnige polderland, de minister, de zorgverzekeraars, de ACM en de andere drieletterkantoren zeiden: jullie hebben het grootste gelijk van de wereld. De bestuurlijke rietkraag boog mee.

Aan de slag, was het devies. De Landelijke Huisartsen Vereniging en het Nederlands Huisartsengenootschap voelden zich opgejut en aangemoedigd door de actievoerende huisartsen. Na de zomervakantie gingen zij in conclaaf met de kantoorzorgverleners.

Formulier na formulier ging eraan. Op de website ‘Het Roer Gaat Om’ berichten de deelnemers dat declareren en contracteren voortaan soepeler gaat. Meer vertrouwen, minder geprogrammeerd wantrouwen. Men werd het eens dat kwaliteit niet iets is dat zorgverzekeraars moeten definiëren.

Het zijn hoopvolle signalen. Het is goed dat u fysiotherapeuten, apothekers, tandartsen, medisch specialisten, psychotherapeuten en andere zorgverleners de strijd om volwassen en verantwoordelijke autonomie nu gaat delen. De uitwassen van de gebenchmarkte en inkoopverdwaasde pseudomarkt verstoorden niet alleen het werk van huisartsen. Ook het uwe.

Het is goed dat u na vanmiddag gaat oefenen met Omdenken. De kracht van positief denken werd tientallen jaren geleden al na ontslaggolven in de Verenigde Staten met succes gepropageerd. Gelukkig bent U verre van werkloos en vandaag hopelijk geïnspireerd om de ruimte te benutten die u kunt vinden om de zorg voor uw patiënten lokaal zo te organiseren als u nodig vindt.

Maar velen van u ervaren in de praktijk ook nog steeds de automatische dominantie van de zorgverzekeraar. Wie in buurt of dorp nieuwe vormen van zorg wil ontwikkelen, vindt de vertegenwoordiger van de zorgverzekeraar op zijn pad als keurmeester van wat goede zorg is.

De bobo’s van de zorgverzekeraars kunnen het in prettige vergaderingen met andere kantoorzorgverleners wel eens zijn. Wie is er tegen een meer gelijkwaardige verhouding tussen artsen en verzekeraars? In de werkelijkheid van alledag denken, spreken en doen de uitvoerders van de zorgverzekeraars nog alsof alleen zij weten wat goed is en kan. Zij bepalen wat mag.

De strijd is niet gestreden. U fysiotherapeuten krijgt alleen een Plus-vergoeding als u formulieren invult waar u de zin niet van inziet. U psychotherapeuten en psychiaters moeten DBC- en andere codes invullen die het medisch beroepsgeheim aantasten.

U moet in de GGZ op straffe van niet-vergoeding ROM-men – routine outcome monitoring – volgens een systeem dat wetenschappelijk niet deugt, waar conclusies aan worden verbonden over kwaliteit die niet gerechtvaardigd zijn. Het kost 20-30 miljoen per jaar. Dat geld wordt besteed aan papieren transparantie en pseudo-rationaliteit.

Damiaan Denys, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie, zei het gister nog eens duidelijk in de Volkskrant: sinds de introductie van marktwerking in de zorg is de GGZ bijna twee keer zo duur geworden. Terwijl er juist allerlei kostenbeheersingssystemen zijn ingevoerd. Voor complexe diagnoses is minder plaats. Psychiaters zijn tussen 17 en 30 procent van hun tijd, gemiddeld negen uur per week, kwijt aan administratie, aldus Denys. De werkgelegenheid in de administratieve zorgindustrie nam sterk toe. Werd de zorg beter?

Dat gingen we meten. De Kwaliteitsillusie van Jan Kremer.

Verantwoording afleggen is nodig. Nagaan of je goed werk levert ook. Maar de transparantie-industrie is een parasiet geworden. En die aandoening is sinds de fluwelen Roer moet Om-revolutie van vorig jaar nog lang niet genezen.

Het is goed dat de ACM het concurrentietoezicht minder rigide heeft gemaakt. Meer vaderlijk. Dat was ook nodig, want het was absurd dat de vier grote zorgverzekeraars als monopolie mochten samenwerken bij de contractering, terwijl de Landelijke Huisartsen Vereniging een miljoenenboete kreeg toen zij namens huisartsen optrad.

Maar de strijd is niet gestreden. U allen ervaart de gevolgen van dertig jaar dominantie van financieel- en managementdenken in Nederland. Dat komt niet uit de lucht vallen.

Het lijkt soms dat we met de beste bedoelingen de essentie van goede zorg zijn kwijtgeraakt

Het huidige meetbaar-medisch-management denken is ook een reactie op geslotenheid van het medische wereldje, op ziekenhuizen die niet allemaal even goed waren en er niet voor uitkwamen. De oude medische beroepsverenigingen waren soms zelfgenoegzaam, en kwamen iets te vanzelfsprekend op voor een comfortabele honoreringspraktijk. Apothekers konden binnenlopen zonder al te groot ondernemersrisico.

De oplossing voor die kwalen heeft nieuwe problemen gecreëerd. De marktparabel blijkt gebrekkig. Pogingen met al die drieletterkantoren én markt én rechtvaardigheid én kostenbeheersing te realiseren hebben hier en daar gewerkt. Hoeveel weet niemand. Wat u wel weet is dat veel creativiteit de kop in is gedrukt en zowel zorgverlener als patiënt tot pionnen op het financiële planningbord zijn gedegradeerd.

Of, zoals traumachirurg Jan van Dijk me gisteren schreef: ‘Geneeskunde is mensen helpen ontkomen aan het kwaad van ziekte, lichamelijke gebreken en (ontijdige) dood. Als het doel van medisch handelen niet meer bestaat uit het belang van de ander, en niet een zuiver antwoord is op een zorgvraag van een patiënt, doet de samenleving er goed aan deze handelingen niet meer tot het domein van de geneeskunde te rekenen.’

Het lijkt soms dat we met de beste bedoelingen de essentie van goede zorg zijn kwijtgeraakt. Dat is niemands schuld. U zult straks zien dat de voormensen van de Inspectie, de NZa en Zorgverzekeraars Nederland heel aardig, redelijk en verstandig zijn. Op het ministerie en bij de andere drieletterkantoren werken ook betrokken en fatsoenlijke medeburgers.

Alleen, we zijn met z’n allen achter Mammon en zijn managementadviseurs gaan aanhollen. We zullen hen met z’n allen moeten uitzwaaien.

Tot de toekomst definitief is begonnen. Tijdens de e-Health week laatst in Amsterdam leek het erop of het zover was. Straks doen we alles zelf. Thuis. Iedereen arts, iedereen laborant, iedereen op tijd aan z’n pillen. De regiodokter zit in een verlaten controlekamer en stuurt af en toe een bemoedigend filmpje.

Als we de declaratie ook zelf kunnen goedkeuren is de gezondheidszorg in Nederland helemaal perfect.

En ziekenhuizen? Grote nieuwe ziekenhuizen? Zo jaren tachtig. De minister begrijpt niet hoe die zich nog gefinancierd krijgen. En de staatssecretaris, die ’s nachts droomt van een 3-letter-combinatie die begint met een P, voorspelde dat het enige probleem dat ons rest als over vijf jaar de ziekenhuizen leegstaan, is: ‘Wat doen we met al die grote parkeerplaatsen?’ Da’s visie.

Intussen is het een goed en noodzakelijk initiatief dat u vandaag het roer zelf in handen wilt nemen om te bepalen wat goede zorg is. Zolang de patiënt het nog niet alleen afkan, bent u zijn of haar vertrouwenspersoon.

Sterkte ermee. Want voorlopig staat u niet alleen aan het roer. Er wacht u nog een pittig gesprek op de brug. Daarom des te meer: Samen sterk voor de goede zaak!”

 

Delen