Snel een fatsoenswetje

Recentelijk overleed een familielid in een zorginstelling. De dienstdoende dokter die de dood kwam vaststellen had aan een enkele blik voldoende. Met de handen in zijn broekzakken constateerde meneer de dood en dat was het. Weg was hij. Ik was er zelf niet bij. De familie, die hiervan wel getuige was, reageerde ontdaan. Dit gebrek aan fatsoen moest zeker worden aangekaart.

Vandaag gaat Nederland naar de stembus. In de verkiezingsretoriek scoorden normen en waarden hoog. Nagenoeg bij alle partijen. Ongeacht de coalitie die gaat komen zou je dus verwachten dat er iets aan normen en waarden gedaan gaat worden. Maar hoe moet dat: iets aan normen en waarden doen? Snel een fatsoenswetje in elkaar flansen? Duizend keer herhalen dat mensen elkaar op hun onfatsoenlijk gedrag dienen aan te spreken?

Ik heb het eerder geschreven maar herhaal het graag: normen en waarden kunnen mij gestolen worden. Het zou al verdomd mooi zijn wanneer mensen zich fatsoenlijk gedragen. Wanneer dat al heel lastig blijkt, lijkt mij verder discussiëren over “hogere” normen en waarden zonde van de tijd. Als het er echt op aankomt, tellen immers louter belangen en vooral financiële belangen.

Normen en waarden kunnen mij gestolen worden. Het zou al verdomd mooi zijn wanneer mensen zich fatsoenlijk gedragen

Een patiënt komt binnen, de specialist tuurt naar het scherm en zegt niets. Is dat fatsoenlijk? Ik heb het een paar keer meegemaakt en maak mij weinig illusies: dit is de realiteit van alledag. Zoals dokters gewend zijn geraakt aan wachtkamers met mensen die louter oog voor hun smartphone hebben, vinden zij het van zichzelf klaarblijkelijk normaal om voor het consult nog snel even het digitale dossier te raadplegen.

Wie was die onfatsoenlijke lijkschouwer? Geen idee. Heeft de man zich überhaupt voorgesteld? We hebben geen naam. Moet er een klacht komen? Alsjeblieft niet, waarom zo’n heisa? De zorg was verder goed, het familielid is vredig ingeslapen. Overal zal er trouwens wel iets misgaan. Wie weet moest de dokter nog naar een spoedgeval of was hij doodmoe. Je weet het nooit. Misschien kunnen we de behandelend arts erop aanspreken.

Jonge dokters leren open en kritisch te zijn. Maar ze moeten ook excelleren, zich leren onderscheiden van de rest. Lukt dat zonder ellebogenwerk, zonder elkaar af te troeven? Hoe val je op, hoe raak je bij hoogleraar A of B in de gratie? Kun je van je afbijten? Hoe bemachtig je die felbegeerde opleidingsplek? Het klimaat op de universiteit lijkt weinig bevorderlijk voor fatsoenlijk gedrag. Ik ken weinig beroepen met een binnen- en buitenkant die zo van elkaar verschillen.

Het klimaat op de universiteit lijkt weinig bevorderlijk voor fatsoenlijk gedrag

Normen en waarden liggen verankerd in de opvoeding. Voor deze opvoeding zijn deels de ouders en deels de samenleving verantwoordelijk. Politici spreken over normen en waarden alsof om kneedbare gehaktballen gaat. Normen en waarden beschouw ik als een rapportcijfer voor wat zich in samenleving afspeelt. Wanneer je constateert dat er iets mis is met normen en waarden, zegt dat dus iets over die samenleving. Dat cijfer kun je niet zomaar hupsakee omhooghalen.

Politici spreken over normen en waarden alsof om kneedbare gehaktballen gaat

Het gedrag van de lijkschouwer is keurig door de familie aangekaart in een brief aan de behandelend arts. Maar voor zover bekend is daar verder niets mee gedaan. Tijdens een evaluatiegesprek over de zorg liet de behandeld arts nog wel even zijn hoofd zien. Maar hij begon niet over het gedrag van zijn collega en de familie vergat het om hierover te spreken. De praktijk van alledag is weerbarstig. Er is weinig om te veronderstellen dat de lijkschouwer een volgende keer een tikkeltje fatsoenlijker handelt.

Delen